So sánh đặc điểm hình ảnh cắt lớp vi tính tương phản kép một pha với siêu âm tim qua thực quản trong đánh giá tiểu nhĩ trái ở bệnh nhân rung nhĩ

Abstract

Rung nhĩ (RN) là loạn nhịp thường gặp trên lâm sàng, chiếm xấp xỉ 1/3 số bệnh nhân nhập viện do loạn nhịp.1 Tỉ lệ mắc rung nhĩ ước tính từ 1% đến 2% trong dân số chung và gia tăng theo tuổi với tỉ lệ mắc bệnh thấp ở tuổi dưới 60, tăng đến 8% ở tuổi trên 80.1 Tỉ lệ rung nhĩ cao hơn ở nam giới so với nữ giới. Rung nhĩ dễ hình thành cục máu đông là nguyên nhân chính gây đột quỵ do thiếu máu não cục bộ và các biến chứng thuyên tắc mạch khác, gây hậu quả nặng nề và tăng tỉ lệ tử vong. Các biện pháp giúp phát hiện huyết khối và điều trị chống đông được cho là một trong những điều trị chính cải thiện tiên lượng ở bệnh nhân rung nhĩ. Tiểu nhĩ trái (TNT) bắt nguồn từ thành bên sau tâm nhĩ trái nguyên thủy, được hình thành chủ yếu bởi sự hấp phụ của các tĩnh mạch phổi nguyên thủy và các nhánh của chúng. TNT có ý nghĩa về mặt lâm sàng, vì nó là cơ sở cho sự hình thành huyết khối ở bệnh nhân rung nhĩ và cuồng nhĩ. Nhiều huyết khối bắt nguồn từ TNT do TNT có nhiều rãnh, lỗ tương đối nhỏ, hẹp cổ và dòng máu hỗn loạn, làm tăng nguy cơ biến cố tim mạch.2 Những huyết khối này có thể dẫn đến các biến cố tắc mạch cuối cùng với hậu quả nghiêm trọng, chẳng hạn như đột quỵ và tắc động mạch ở các cơ quan khác. Huyết khối được tạo ra trong TNT chiếm 91% các ca đột quỵ trong rung nhĩ không do van tim và 15–38% đột quỵ ở bệnh nhân không rung nhĩ có bệnh cơ tim.3 Trong thực hành lâm sàng hiện nay, siêu âm tim qua thực quản (SATQ) thường được sử dụng phát hiện huyết khối TNT.4 Tuy nhiên, phương pháp này là phương pháp bán xâm lấn, tốn thời gian và gây khó chịu cho bệnh nhân5. Kỹ thuật này cũng có các chống chỉ định như ở bệnh nhân có bệnh lý thực quản, xuất huyết tiêu hoá. Hơn nữa SATQ có thể không đánh giá được đầy đủ đặc điểm hình thái TNT và mối liên quan của nó với các thành phần lân cận. Cắt lớp vi tính (CLVT) đa dãy với tạo hình không gian ba chiều đã xác định được các đặc điểm hình thái tiểu nhĩ trái và huyết khối bên trong nó chi tiết và chính xác.5,7 Tuy nhiên CLVT có thể phát hiện các dương tính giả như các âm cuộn tự nhiên (ACTN) nhầm thành huyết khối. Để phân biệt ACTN với huyết khối, CLVT thì muộn đã được phát triển nhưng do sự tăng phơi nhiễm phóng xạ thêm một lần chụp nữa nên hiện nay đã có các nghiên cứu các phương pháp khác làm giảm liều bức xạ. Do vậy, chúng tôi sử dụng phương pháp chụp CLVT tương phản kép một pha với hai lần tiêm thuốc cản quang làm tăng khả năng ngấm thuốc của TNT tốt hơn, từ đó độ chẩn đoán chính xác hơn. Hiện chưa có nghiên cứu nào ở Việt Nam về đầy đủ đặc điểm hình thái tiểu nhĩ trái và các đặc điểm liên quan với sự hình thành huyết khối TNT ở bệnh nhân rung nhĩ, do đó chúng tôi tiến hành đề tài với tên đề tài: “So sánh đặc điểm hình ảnh cắt lớp vi tính tương phản kép một pha với siêu âm tim qua thực quản trong đánh giá tiểu nhĩ trái ở bệnh nhân rung nhĩ” với 2 mục tiêu: 1. Mô tả đặc điểm hình thái học của tiểu nhĩ trái trên cắt lớp vi tính đa dãy ở bệnh nhân rung nhĩ. 2. Tìm hiểu liên quan giữa hình thái và kích thước tiểu nhĩ trái với sự hình thành huyết khối ở bệnh nhân rung nhĩ so sánh với siêu âm tim qua thực quản.