ĐÁNH GIÁ GIÁ TRỊ CHẨN ĐOÁN CỦA CÁC DẤU HIỆU NGHI NGỜ ÁC TÍNH TRÊN SIÊU ÂM VÚ

Abstract

Trên thế giới năm 2018 có khoảng 2,1 triệu ca UTV mới mắc (chiếm khoảng 11,6 % các bệnh ung thư) và có 626.679 ca tử vong. Tại Đông Nam Á năm 2018, ghi nhận khoảng 137 514 ca mới mắc và 50.900 ca chết vì UTV(theo GLOBOCAN năm 2018)1 . Ở Việt Nam, theo số liệu của Chương trình mục tiêu phòng chống ung thư năm 2013 UTV với tỷ lệ mắc chuẩn theo tuổi là 24,4/100.000 dân, đến năm 2018 con số này là 26,4 trong đó tỷ lệ mắc UTV mới là 12 000 người, tử vong trong năm 2018 là 6000 người 2 . Để tiên lượng cũng như đạt hiệu quả cao trong điều trị UTV thì vấn đề chẩn đoán phát hiện bệnh sớm đóng vai trò rất quan trọng. Hiện nay, chụp X quang và siêu âm(SA) vú là hai phương pháp phổ biến nhất được dùng để phát hiện khối u vú cũng như những bất thường khác ở vú. SA B-mode là phương pháp được áp dụng rộng rãi, an toàn không nhiễm xạ và có giá trị cao để chẩn đoán UTV, đã được hội Chẩn đoán hình ảnh Mỹ (American College of Radiology - ACR) đưa vào trong “Hệ thống dữ liệu và báo cáo kết quả chẩn đoán hình ảnh tuyến vú” (Breast imaging report and data system, BI-RADS) 3 . UTV đang ngày càng trẻ hóa4 , thêm vào đó phụ nữ châu Á thường có mật độ tuyến vú cao nên chụp Xquang vú sẽ bị hạn chế đánh giá, do vậy SA có vai trò rất lớn trong vấn đề chẩn đoán UTV. Trong nghiên cứu của Thomas Stavros5 và phân loạị ACR- BIRADS 20136 , các DH về hình ảnh SA nghi ngờ ác tính của khối u vú đã được giới thiệu và áp dụng, bao gồm có 08 dấu hiệu: ( 1) Khối có tua gai; (2) Khối bờ không đều với bờ góc cạnh; (3) Có bóng cản âm phía sau khối; (4) Có thành phần giảm âm;(5) Hướng không song song (bao gồm khối tròn);(6) Ống tuyến giãn nằm trong nhu mô; (7) Nhiều thuỳ múi nhỏ; (8) Vi vôi hoá nhỏ trong hoặc ngoài khối. Các DH này có giá trị chẩn đoán và có thể thấy ở cả các tổn thương lành tính, ví dụ DH số (4) là có thành phần giảm âm có thể 2 gặp ở u xơ tuyến vú, biến đổi xơ nang, sẹo xơ... 7 Do vậy các DH này được nghiên cứu nhiều ở cả những tổn thương lành tính và ác tính. Tuy nhiên hiện nay vẫn chưa có sự thống nhất về cách phân loại những DH này trên thế giới, đặc biệt là trong phân loại BIRADS 4 với dự báo tiên lượng ác tính rộng từ 2% đến 94 %. Các tài liệu để phân loại BIRADS những DH SA âm nghi ngờ ác tính cũng như đánh giá giá trị của những DH này chủ yếu được thực hiện ở các nước phương tây và các nước phát triển, nơi có điều kiện sống, đặc điểm về nhu mô tuyến vú cũng như tính chất di truyền của quần thể không giống với phụ nữ châu Á nói chung và Việt Nam nói riêng. Ở Việt Nam, SA vú đã được áp dụng rộng rãi từ rất lâu, hệ thống phân loại BIRADS và những DH nghi ngờ ác tính của khối u vú trên SA cũng đã được áp dụng. Tuy vậy, sự hiểu biết sâu sắc để đánh giá gía trị cũng như áp dụng các DH này vào phân loại BIRADS trong chẩn đoán, tiên lượng, can thiệp điều trị còn hạn chế, chưa có nghiên cứu. Do vậy chúng tôi thực hiện đề tài: “Đánh giá giá trị chẩn đoán của các dấu hiệu nghi ngờ ác tính trên siêu âm vú” để bước đầu có những số liệu khoa học ở một trung tâm, với mong muốn phát triển thêm nữa nghiên cứu này tại các trung tâm khác ở nước ta nhằm xây dựng hệ thống số liệu tin cậy, đầy đủ, đa trung tâm phục vụ cho việc đánh giá, phân loại các dấu hiệu này trong hệ thống phân loại BIRADS, góp phần quan trọng trong chẩn đoán, tiên lượng và can thiệp điều trị cho bệnh nhân UTV ở Việt Nam. Mục tiêu của đề tài là: 1. Mô tả đặc điểm hình ảnh các dấu hiệu ác tính trên siêu âm của ung thư vú. 2. Đánh giá giá trị chẩn đoán của các dấu hiệu nghi ngờ ác tính trên siêu âm vú