ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, HÌNH ẢNH CỘNG HƯỞNG TỪ VÀ TIÊN LƯỢNG NHỒI MÁU NÃO HỆ ĐỘNG MẠCH ĐỐT SỐNG - THÂN NỀN

Abstract

Đột quỵ não là vấn đề mang tính chất thời sự trong y học. Đột quỵ là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ 2 trên toàn thế giới, sau thiếu máu cơ tim, và là nguyên nhân gây tàn tật đứng hàng thứ 3. Trong các bệnh lý thần kinh, bệnh có tỷ lệ tàn tật đứng hàng đầu. 1,2 Tại Mỹ, đột quỵ là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ tư, hàng năm có khoảng 700.000-750.000 bệnh nhân mới mắc và tái phát, gây tử vong cho khoảng 150.000 người, chi phí chăm sóc liên quan tới bệnh lên tới 70 tỷ đô la Mỹ mỗi năm. Theo ước tính tại Mỹ, cứ mỗi 45 giây lại có một người bị đột quỵ não và mỗi 3,1 phút lại có một người tử vong do đột quỵ. 3 Tại Việt Nam, ở miền Bắc và miền Trung, tỷ lệ mắc đột quỵ là 75/100.000 dân, tỷ lệ mới mắc là 53/100.000 dân.4 Đột quỵ não bao gồm nhồi máu não, xuất huyết não và xuất huyết dưới nhện, trong đó nhồi máu não (NMN) chiếm tỷ lệ 80-85%. Nhồi máu hệ đốt sống – thân nền chiếm 25% tổng số bệnh nhân NMN và có tỷ lệ tàn tật, tử vong cao.5 Khi tắc nghẽn những nhánh lớn của hệ đốt sống-nền, thường tỷ lệ tử vong trên 85% và tỷ lệ tàn tật nặng nề ở những bệnh nhân sống sót. Trong trường hợp tổn thương các nhánh nhỏ, triệu chứng lâm sàng thay đổi phụ thuộc vị trí tổn thương và có tiên lượng tốt hơn.6 Để đánh giá tiên lượng bệnh nhân đột quỵ não, các nhà nghiên cứu trước đây sử dụng các thang điểm: thang điểm đánh giá đột quỵ của Viện sức khỏe quốc gia Mỹ “National Institutes of Health Stroke Scale” (NIHSS), thang điểm Glasgow, thang điểm Rankin cải biên “modified Rankin Scale (mRS)”… để tiên lượng mức độ nặng và khả năng hồi phục của bệnh nhân.7 Hiện nay, có nhiều kĩ thuật chẩn đoán hình ảnh ra đời như cắt lớp vi tính (CLVT), cộng hưởng từ (CHT)… giúp chẩn đoán chính xác, cụ thể vị trí, kích 2 thước và tính chất vùng tổn thương nhằm phục vụ cho điều trị và tiên lượng. Thang điểm pc-ASPECTS (posterior circulation Acute Stroke Prognosis Early CT ) là thang điểm đánh giá tổn thương sớm trên CLVT, CHT cho bệnh nhân NMN cấp hệ tuần hoàn sau. Nhiều nghiên cứu trên thế giới về tiên lượng nhồi máu não hệ tuần hoàn sau liên quan đến hình ảnh học như nghiên cứu của Tei (2009), nghiên cứu của Puezt (2011), nghiên cứu của Woong Yoon (2015), nghiên cứu của Mourand (2014), nghiên cứu của Simon Nagel (2010).…đã tìm thấy giá trị tiên lượng của thang điểm pc-ASPECTS trên bệnh nhân NMN hệ động mạch (ĐM) đốt sống- thân nền. 8–12 Ở Việt Nam, hiện nay còn ít nghiên cứu về đánh giá giá trị của thang điểm pc-ASPECTS trong nhồi máu hệ tuần hoàn sau, vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu ”Đặc điểm lâm sàng, hình ảnh cộng hưởng từ và tiên lượng nhồi máu não hệ động mạch đốt sống – thân nền” với các mục tiêu sau: 1. Mô tả đặc điểm lâm sàng, hình ảnh cộng hưởng từ của nhồi máu não hệ động mạch sống – nền. 2. Đánh giá tiên lượng bệnh nhân nhồi máu não hệ động mạch sống – nền bằng thang điểm pc – ASPECTS