NGHIÊN CỨU GEN KIR2DL5, KIR2DS4 Ở THAI PHỤ TIỀN SẢN GIẬT

Abstract

Tiền sản giật là một bệnh lý nguy hiểm của thai kỳ. Bệnh lý này xuất hiện ở sau tuần thứ 20 của thai kỳ với đặc trưng là tăng huyết áp và protein niệu, tình trạng bệnh lý của mẹ sẽ hết khi thai rời khỏi buồng tử cung.1 Trên thế giới, tỷ lệ mắc bệnh là 2-8%.2 Ở Việt Nam, tỷ lệ mắc tiền sản giật khoảng 5-6%. 3 Bệnh gây ra tình trạng tổn thương đa cơ quan và được xếp vào một trong những bệnh lý sản khoa nặng nề nhất. Hiểu rõ cơ chế bệnh sinh của tiền sản giật có một vai trò quan trọng trong việc quyết định phương hướng điều trị và cách phòng ngừa. Một giả thuyết được nhiều nhà khoa học ủng hộ nhất là tiền sản giật có cơ chế miễn dịch. Ở thai phụ tiền sản giật, sự cấp máu cho thai nhi không đầy đủ do thất bại của sự xâm nhập các nguyên bào nuôi, các nguyên bào nuôi chỉ xâm nhập nông ở màng rụng tử cung dẫn tới thiểu năng tuần hoàn tử cung-rau thai. Tiếp theo đó là sự hoạt hóa các tế bào nội mô và giải phóng nhiều yếu tố góp phần vào biểu hiện lâm sàng của tiền sản giật.4,5 Tế bào dNK (decidua nature killer) quan trọng trong hỗ trợ các nguyên bào nuôi trong quá trình xâm lấn, tái cấu trúc động mạch xoắn thông qua sự tương tác giữa thụ thể KIR (Killer cell immunoglobulin like receptors) của tế bào dNK và phân tử HLA lớp I trên nguyên bào nuôi. Trên nhóm thai phụ châu Phi ở Uganda, theo tác giả Nakimuli năm 2014 thấy rằng gen KIR2DL5 có xu hướng bảo vệ thai phụ khỏi TSG.6 Trong khi đó nghiên cứu trên nhóm thai phụ khu vực Nam Á, gen KIR2DL5 lại có nguy cơ làm tăng tỷ lệ TSG ở thai phụ. 7 Năm 2014 nghiên cứu của tác giả Hong Yu và cs cho thấy gen KIR2DS4 có xu hướng bảo vệ thai phụ khỏi TSG. 8 Trong khi đó, nghiên cứu của Nakimuli và cộng sự năm 2014 trên quần thể người châu Phi cận Sahara và 2 quần thể người Anh cho thấy cụm gen KIR chứa gen KIR2DS4 có xu hướng là tăng tỷ lệ TSG ở thai phụ. 6 Một nghiên cứu của Philippa R. Kennedy và cs năm 2016 cho thấy mối liên quan giữa việc kích hoạt KIR2DS4 bởi tế bào dNK ở tử cung liên quan đến sự thành công của thai kỳ. 9 Theo nghiên cứu bệnh-chứng của tác giả Soheila Akbari năm 2018 tại Iran, gen KIR2DS4 cũng có xu hướng làm tăng tỷ lệ TSG ở thai phụ. 10 Nhiều nghiên cứu trên thế giới đã chỉ ra rằng, cả kiểu gen của mẹ và con đều góp phần làm tăng nguy cơ phát triển TSG. Ở Việt Nam đánh giá vai trò và mối liên quan của gen KIR2DL5, KIR2DS4 với TSG còn chưa có. Do đó chúng tôi tiến hành nghiên cứu: “Nghiên cứu gen KIR2DL5, KIR2DS4 ở thai phụ tiền sản giật” với mục tiêu: 1. Xác định tần suất xuất hiện gen KIR2DL5, KIR2DS4 ở thai phụ tiền sản giật và thai phụ bình thường 2. Nhận xét mối liên quan giữa gen KIR2DL5, KIR2DS4 với một số triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng của tiền sản giật