ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT LIỆT MỀM CẤP/ BẠI LIỆT TẠI VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 2010-2019

Abstract

Bệnh bại liệt là một bệnh truyền nhiễm lây truyền theo đường tiêu hóa do vi rút polio gây ra và có thể lan truyền thành dịch. 1 Mặc dù mục tiêu thanh toán bại liệt trên toàn cầu do Tổ chức Y tế Thế giới nêu ra từ năm 1990, 2 nhưng đến năm 2019 các trường hợp bệnh do vi rút hoang dại vẫn ghi nhận tại khu vực Đông Địa Trung Hải và các trường hợp có nguồn gốc vắc xin vẫn còn tồn tại nhiều quốc gia trên thế giới. 3 Tại Việt Nam, trường hợp bại liệt polio cuối cùng phân lập được vi rút hoang dại vào năm 1997. 4 Đến ngày 15 tháng 12 năm 2000, sau 3 năm liên tục không có vi rút bại liệt hoang dại lưu hành, Việt Nam đã tuyên bố thanh toán bại liệt và được Tổ chức Y tế Thế giới công nhận. 4 Để đảm bảo thành quả thanh toán bại liệt, chống các trường hợp bệnh xâm nhập trong suốt thời gian qua, Việt Nam đã thực hiện tốt các chiến lược như cho trẻ dưới 1 tuổi uống đủ 3 liều vắc xin bại liệt, duy trì hệ thống giám sát liệt mềm cấp/bại liệt trên toàn quốc. Đồng thời để đảm bảo duy trì được tỷ lệ miễn dịch cao trong cộng đồng, Việt Nam đã chủ động rà soát vùng nguy cơ và tổ chức uống bổ sung vắc xin bại liệt uống cho trẻ dưới 5 tuổi hàng năm và sẵn sàng cơ số vắc xin bại liệt đường uống để đáp ứng chống dịch khẩn cấp trong trường hợp có vi rút bại liệt hoang dại xâm nhập. 5 Theo đó, một trong những chiến lược quan trọng để bảo vệ thành quả thanh toán bại liệt là giám sát liệt mềm cấp/bại liệt. Giám sát bệnh thường được thông qua giám sát liệt mềm cấp ở trẻ dưới 15 tuổi để đảm bảo không bỏ sót trường hợp bệnh bại liệt nào. 1 Biểu hiện liệt sẽ bắt đầu phục hồi trong khoảng thời gian 60 ngày tùy thuộc vào sự tổn thương của tế bào thần kinh. Di chứng liệt còn sau 60 ngày là một bằng chứng cho thấy có thể trường hợp đó bị bệnh do vi rút polio. 5 2 Theo Tổ chức Y tế Thế giới, chỉ số phát hiện liệt mềm cấp ít nhất phải đạt 1/100.000 trẻ dưới 15 tuổi, tỷ lệ liệt mềm cấp thu thập đủ 2 mẫu phân đúng quy định trong vòng 14 ngày kể từ khi bị liệt ít nhất phải đạt 80% là hai chỉ số giám sát liệt mềm cấp /bại liệt quan trọng nhất để đánh giá hệ thống giám sát đạt chất lượng cao. 5 Câu hỏi đặt ra là tỷ lệ các trường hợp liệt mềm cấp/ bại liệt tại Việt Nam giai đoạn 2010 - 2019 là bao nhiêu? Và việc đánh giá một số chỉ số giám sát liệt mềm cấp/ bại liệt tại Việt Nam giai đoạn 2010 - 2019 như thế nào? Để xác định tỷ lệ mắc và diễn biến dịch bệnh, các hoạt động giám sát bệnh liệt mềm cấp /bại liệt phải thông qua 2 chỉ số giám sát quan trọng trên. Kết quả giám sát liệt mềm cấp/ bại liệt trong 10 năm 2010-2019 sẽ là cơ sở đưa ra các khuyến nghị phù hợp để tiếp tục duy trì thành quả thanh toán bại liệt ở Việt Nam đến khi đạt được mục tiêu thanh toán bại liệt toàn cầu. Xuất phát từ vấn đề trên, chúng tôi tiến hành nghiên cứu “Đánh giá hoạt động giám sát liệt mềm cấp/ bại liệt tại Việt Nam giai đoạn 2010 - 2019” với 2 mục tiêu sau: MỤC TIÊU: 1. Mô tả một số đặc điểm dịch tễ học của các trường hợp liệt mềm cấp/ bại liệt ở Việt Nam giai đoạn 2010-2019. 2. Đánh giá một số chỉ số giám sát liệt mềm cấp/bại liệt giai đoạn 2010-2019.