XÁC ĐỊNH ĐỘT BIẾN GEN SMN1 VÀ SỐ LƯỢNG BẢN SAO GEN SMN2 BẰNG KỸ THUẬT MLPA TRÊN BỆNH NHÂN THOÁI HÓA CƠ TỦY

Abstract

Bệnh thoái hóa cơ tủy (Spinal muscular atrophy: SMA) là một rối loạn thoái hóa thần kinh, tự phát, đặc trưng bởi yếu cơ tiến triển. Đây là một trong những bệnh lý thần kinh cơ do di truyền, phổ biến thứ hai ở trẻ em. Tần số mắc bệnh cũng khá cao ước tính khoảng 1/6000 ÷ 1/10000 trẻ sinh sống và với tần suất người lành mang gen đột biến 1/38÷ 1/50. 1 Đây là một đột biến di truyền lặn nằm trên nhiễm sắc thể số 5, cả bố và mẹ đều là người mang gen bệnh thì khi đó khả năng con sinh ra bị bệnh là 25%. 2 Bệnh này do đột biến gen SMN1 gây ra, tuy nhiên, mức độ nghiêm trọng của kiểu hình chủ yếu phụ thuộc vào số bản sao SMN2, một gen tương tự với SMN1. 3 Bệnh SMA thực sự không chỉ là một vấn đề lớn đối với bản thân người bệnh mà còn là gánh nặng của gia đình và xã hội. Do vậy chẩn đoán sớm đột biến gen SMN1 ở bệnh nhân là cơ sở để phát hiện người lành mang gen bệnh cho các thành viên trong gia đình, chẩn đoán trước sinh, tư vấn di truyền và tư vấn tiền hôn nhân nhằm hạn chế sự lan truyền gen bệnh trong cộng đồng, giảm bớt tổn thương cho gia đình và xã hội. Xác định số bản sao của gen SMN2 là cơ sở để bệnh nhân được dùng thuốc điều trị đặc hiệu bệnh thoái hóa cơ tủy. Ở Việt Nam, các tác giả đã sử dụng kỹ thuật PCR và enzyme cắt giới hạn để xác định đột biến xóa đoạn gen SMN1 gây bệnh thoái hóa cơ tủy, tuy nhiên phương pháp này chỉ phát hiện được đột biến xóa đoạn gen SMN1 đồng hợp tử mà không phát hiện được các trường hợp dị hợp tử và cũng không xác định được số bản sao của gen SMN2. 4 Kỹ thuật MLPA (Multiplex Ligation dependent Probe Amplification) với độ chính xác cao và cho kết quả nhanh 2 chóng là phương pháp được ưu tiên chọn lựa trong chẩn đoán đột biến xóa đoạn, lặp đoạn đồng hợp tử cũng như dị hợp tử gen SMN1 và xác định số bản sao của gen SMN2. 5 Xuất phát từ thực tiễn đó đề tài được tiến hành với hai mục tiêu: 1. Xác định đột biến gen SMN1 bằng kỹ thuật MLPA trên bệnh nhân mắc bệnh thoái hóa cơ tủy. 2. Xác định số bản sao của gen SMN2 bằng kỹ thuật MLPA trên bệnh nhân mắc bệnh thoái hóa cơ tủy