ĐẶC ĐIỂM, DIỄN BIẾN CỦA TỔN THƯƠNG THẬN CẤP Ở BỆNH NHÂN NGỘ ĐỘC NẶNG

Abstract

Tổn thương thận cấp là tình trạng giảm chức năng thận đột ngột, kéo dài trong vài giờ hoặc vài ngày dẫn đến các biến chứng sớm và muộn có thể góp phần tăng nguy cơ tử vong hoặc di chứng ở bệnh nhân. Đặc biệt, tổn thương thận cấp là bệnh cảnh thường gặp ở bệnh nhân điều trị tại các khoa Hồi sức Cấp cứu và Chống độc. Tỉ lệ tổn thương thận cấp ở bệnh nhân nhập viện là 5%, tính riêng tại các đơn vị Hồi sức là 30%. Vì vậy, việc đánh giá đúng, kịp thời để điều trị thích hợp tổn thương thận cấp hạn chế tử vong là một trong những ưu tiên trong điều trị 1,2,3 . Nguyên nhân gây ra tổn thương thận cấp có thể là nguyên nhân nội sinh, nguyên nhân ngoại sinh. Một trong những nguyên nhân ngoại sinh hay gặp là do độc tố từ ngoài vào cơ thể. Đặc biệt tác nhân ngộ độc ngày càng nhiều và gây bệnh cảnh phức tạp, do việc sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật, hóa chất gia dụng khá phổ biến, nhiều loại không rõ nguồn gốc, thói quen tự sử dụng thuốc nam, thuốc lá còn phổ biến. Trên thực tế, bệnh nhân ngộ độc nhập viện tại Trung tâm Chống độc – Bệnh viện Bạch Mai ngày càng gia tăng, trong năm 1998 tiếp nhân 118 bệnh, tới năm 2018 có 3834 bệnh nhân nhập viện do ngộ độc cấp. Tổn thương thận cấp thường gặp ở bệnh nhân ngộ độc cấp do lưu lượng máu qua thận lớn, thận chiếm 1% trọng lượng cơ thể nhưng nhận 20% cung lượng tim (chỉ 10% trong số đo tới tủy trong nơi tập trung ống thận). Nồng độ cao các chất có trong dịch lọc ở ống thận. Tất cả quá trình tái hấp thu và thải trừ chất đều qua tế bào ống thận. Ngoài chức năng tái hấp thu và bài tiết thận còn thực hiện chức năng chuyển hóa một số tiền độc chất thành chất trung gian có hoạt tính. 2 Các biểu hiện của tổn thương thận cấp trong ngộ độc cấp có thể xuất hiện sớm hoặc muộn, diễn biến nhanh hay chậm, phức tạp, tùy theo từng loại tác nhân. Việc chẩn đoán và điều trị sớm tổn thương thận cấp giúp giảm mức độ nặng của tổn thương thận và giúp giảm tử vong cho bệnh nhân. Trên thế giới một số nghiên cứu về ngộ độc gây tổn thương thận cấp, các tác giả cũng nhận thấy nguyên nhân tổn thương thận rất phức tạp 4 . Tại Việt Nam nghiên cứu về tổn thương thận cấp trong ngộ độc cấp còn ít. Để đánh giá những ảnh hưởng tới tổn thương thận cấp ở bệnh nhân ngộ độc cấp, cũng như vai trò của các nhóm nguyên nhân, góp phần giảm mức độ nặng và tử vong chúng tôi thực hiện đề tài: “Đặc điểm, tiến triển và nguyên nhân gây tổn thương thận cấp ở bệnh nhân ngộ độc cấp” với hai mục tiêu. 1. Mô tả đặc điểm và tiến triển của tổn thương thận cấp ở bệnh nhân ngộ độc cấp. 2. Xác định một số nguyên nhân ngộ độc cấp thường gặp gây tổn thương thận cấp tại thận