ĐÁNH GIÁ VAI TRÒ CỦA KHÁNG THỂ ANTI-SMITH Ở BỆNH NHÂN LUPUS BAN ĐỎ HỆ THỐNG

Abstract

Lupus ban đỏ hệ thống (Systemic Lupus Erythematosus – SLE) là bệnh lý tự miễn phổ biến nhất trong các bệnh tự miễn hệ thống, ước tính khoảng 5,8 đến 130 người mắc trên 100.000 dân.1 SLE gặp tần suất cao hơn ở nữ giới, thay đổi giữa các quốc gia và chủng tộc, gặp chủ yếu trong độ tuổi sinh sản từ 20-40 tuổi. Biểu hiện lâm sàng của SLE rất đa dạng, từ các tổn thương nhẹ như ban da, rụng tóc, đau cơ, đau khớp đến các tổn thương nặng đe dọa tính mạng như thiếu máu, xuất huyết giảm tiểu cầu, viêm cầu thận, hội chứng thận hư, tràn dịch đa màng, động kinh,…2,3 Đặc trưng của bệnh là sự hình thành các tự kháng thể và phức hợp miễn dịch giữa tự kháng thể – kháng nguyên của cơ thể cùng với hoạt hóa bất thường hệ thống bổ thể dẫn tới hủy hoại các mô và cơ quan. Hiện nay có hơn 180 tự kháng thể được tìm thấy ở bệnh nhân lupus ban đỏ hệ thống.4 Trong đó, nhiều kháng thể đã được chứng minh có vai trò quan trọng trong sinh lý bệnh lupus ban đỏ hệ thống, là yếu tố khởi phát phản ứng viêm tự miễn dẫn tới tổn thương nhiều cơ quan trong cơ thể. Kháng thể anti-Smith (anti-Sm) là một trong những kháng thể quan trọng và có giá trị trong chẩn đoán lupus ban đỏ hệ thống và đã được đưa vào một số tiêu chuẩn chẩn đoán SLE như tiêu chuẩn chẩn đoán ACR 1997, tiêu chuẩn SLICC 2012, tiêu chí phân loại EULAR/ACR 2019.5–6 Tỉ lệ kháng thể anti-Sm dương tính có sự khác nhau giữa các nghiên cứu khác nhau từ 10-50%.7–9 Kể từ khi phát hiện bệnh cho đến nay đã có nhiều bộ công cụ đánh giá và theo dõi mức độ hoạt động của SLE như SLEDAI, BILAG, ECLAM, SLAM…. Tuy nhiên các bộ công cụ đánh giá này phức tạp và cần nhiều thời gian đánh giá và khó áp dụng trên lâm sàng. Chính vì vậy cần những phương tiện đơn giản, nhanh chóng và dễ áp dụng trong đánh giá mức độ hoạt động bệnh và tổn thương các cơ quan sớm để đưa ra tiên lượng và chiến lược quản lý và điều trị phù hợp. Một số kháng thể đã được chứng minh có mối liên quan với mức độ hoạt động bệnh và tổn thương cơ quan nội tạng của SLE như kháng thể kháng dsDNA, kháng thể kháng C1q. Các nghiên cứu gần đây trên thế giới cho thấy sự có mặt của kháng thể anti-Smith có liên quan đến tổn thương thận, thần kinh,…cũng như mức độ hoạt động bệnh.10,11 Ở Việt Nam đã có nhiều nghiên cứu về các đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng ở bệnh nhân mắc bệnh tự miễn nói chung và bệnh lupus ban đỏ hệ thống nói riêng. Tuy nhiên, vần còn ít nghiên cứu chỉ ra mối liên quan giữa kháng thể anti-Smith với các triệu chứng lâm sàng, cận lâm sàng và mức độ hoạt động bệnh. Chính vì lí do trên, chúng tôi tiến hành nghiên cứu “Đánh giá vai trò của kháng thể anti-Smith ở bệnh nhân lupus ban đỏ hệ thống” với hai mục tiêu sau: 1. Mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng ở bệnh lupus ban đỏ hệ thống có kháng thể anti-Smith dương tính. 2. Nhận xét mối liên quan giữa kháng thể anti-Sm với mức độ hoạt động bệnh và tổn thương một số cơ quan.