Thực trạng và một số yếu tố liên quan đến dịch chuyển nhân lực y tế tại các cơ sở khám chữa bệnh công lập tuyến huyện và tuyến tỉnh của tỉnh Thái Nguyên, giai đoạn 2017-2019

Abstract

Nhân lực y tế (NLYT) là yếu tố cơ bản cho mọi thành tựu y tế, quyết định toàn bộ số lượng cũng như chất lượng các hoạt động và dịch vụ chăm sóc sức khỏe. Sau năm 1986, ngành y tế Việt Nam đã phát triển theo cơ chế thị trường, định hướng xã hội chủ nghĩa, với sự tham gia của cả các cơ sở khám chữa bệnh công lập (CSKCB CL) và cơ sở y tế ngoài công lập (CSKCB NCL) trong cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe (CSSK). Tính đến năm 2018, Việt Nam có trên 400.000 cán bộ y tế (CBYT) làm việc trong hệ thống y tế công 2. Nhân lực chủ yếu gồm bác sĩ, y sĩ, điều dưỡng, kỹ thuật viên và lương y chiếm khoảng 80% 2. Sự phát triển nhanh chóng của của các khu vực đô thị cùng với sự phát triển nhanh của hệ thống y tế ngoài công lập đã đưa đến những điều kiện khác biệt về môi trường làm việc và thu nhập giữa CSKCB CL và NCL, giữa nông thôn và thành thị. Hiện tượng công chức, viên chức và người lao động (sau đây gọi chung là Cán bộ y tế - CBYT) trong các CSKCB CL bỏ sang làm việc cho các CSKCB NCL đã được ghi nhận tại nhiều địa phương trong cả nước 3. Đồng thời, hiện tượng chuyển dịch công tác của CBYT từ các tuyến dưới lên tuyến trên, từ các vùng khó khăn ra vùng kinh tế - xã hội phát triển cũng đã được ghi nhận tại các địa phương trên cả nước 4. Các tỉnh nghèo không những không thu hút thêm được bác sĩ mà số lượng giảm nhanh chóng, đặc biệt là ở các tuyến huyện, tuyến xã. Sự phân bố NLYT giữa các vùng miền, khu vực cũng như giữa các tuyến còn chưa đồng đều 5. Một số địa phương ở vùng sâu, vùng xa và vùng khó khăn hiện đang thiếu trầm trọng CBYT nhất là những người có trình độ chuyên môn cao. Xu hướng này sẽ dẫn đến nguy cơ thiếu CBYT công tác tại các vùng nông thôn, vùng khó khăn, liên quan xấu tới việc duy trì và phát triển các dịch vụ y tế có chất lượng, dễ tiếp cận cho hơn 70% dân số Việt Nam. Có nhiều yếu tố liên quan dẫn đến quyết định chuyển công việc CBYT trong đó có hai nhóm yếu tố quan trọng nhất được kể đến bao gồm (1) Các yếu tố cá nhân như mức thu nhập, điều kiện làm việc và cơ hội phát triển nghề nghiệp, cơ chế đánh giá cán bộ, điều kiện sinh hoạt và học tập của gia đình; và (2) Các yếu tố liên quan đến môi trường làm việc như quá tải công việc, quan tâm của lãnh đạo và đồng nghiệp cũng như cơ chế khuyến khích và khen thưởng. Thái Nguyên là một tỉnh thuộc vùng Đông Bắc Bộ cách thủ đô Hà Nội 75 km. Năm 2019, tỉnh là đơn vị hành chính Việt Nam đông thứ 27 về số dân (1,3 triệu dân) và xếp thứ 17 về GDP 6. Thái Nguyên hiện có 03 bệnh viện tuyến tỉnh, 3 bệnh viện tuyến huyện, 6 trung tâm y tế 2 chức năng, 5 bệnh viện chuyên khoa và hệ thống y tế phát triển nhanh 7. Việc thiếu hụt NLYT phổ biến ở CSKCB tuyến huyện và tuyến tỉnh do nhiều NLYT như bác sỹ xin nghỉ việc để chuyển sang CSKCB NCL. Vậy thực trạng dịch chuyển nguồn NLYT hiện đang diễn ra như thế nào và đâu là yếu tố liên quan tới tình trạng này ở CSKCB CL tại Thái Nguyên? Trước những yêu cầu này, chúng tôi tiến hành nghiên cứu “Thực trạng và một số yếu tố liên quan đến dịch chuyển nhân lực y tế tại các cơ sở khám chữa bệnh công lập tuyến huyện và tuyến tỉnh của tỉnh Thái Nguyên, giai đoạn 2017-2019’’ với mục tiêu: 1. Mô tả thực trạng dịch chuyển nhân lực y tế của các cơ sở khám chữa bệnh công lập tuyến huyện và tuyến tỉnh của tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2017-2019; 2. Phân tích một số yếu tố liên quan đến dịch chuyển nhân lực y tế của các cơ sở khám chữa bệnh công lập tuyến huyện và tuyến tỉnh của tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2017-2019.