XÁC ĐỊNH ĐỘT BIẾN TRÊN MỘT SỐ EXON CỦA GEN SCN5A Ở BỆNH NHÂN MẮC HỘI CHỨNG BRUGADA

Abstract

Năm 1996, lần đầu tiên tình trạng rối loạn nhịp tim ở bệnh nhân có cấu trúc tim hoàn toàn bình thường nhưng điện tâm đồ (ECG) có đặc điểm bất thường với độ cao của đoạn ST đặc trưng ở đầu bên phải được đặt tên là hội chứng Brugada (Br).1 Bệnh được mô tả tại Philippines với tên gọi bangungut, đề cập đến cái chết đột ngột ở nam giới trẻ, khỏe mạnh diễn ra vào ban đêm trong khi ngủ và khám nghiệm tử thi cho thấy không có bằng chứng bệnh lý nào để giải thích nguyên nhân cái chết. Bệnh tương tự được gọi là Lai Tai ở Thái Lan, hội chứng tử vong Pokkuri ở Nhật Bản, Dolyeonsa ở Hàn Quốc, bệnh giấc mơ ở Hawaii hoặc hội chứng tử vong đột ngột ở Trung Quốc.2 Hội chứng Brugada chiếm tỷ lệ cao nhất trong hội chứng đột tử do tim, thuộc nhóm bệnh bất thường kênh ion ở tế bào cơ tim, thường gây ra những cơn nhịp nhanh thất và rung thất dẫn đến đột tử. Hội chứng được chú ý nhiều ở vùng Đông Nam Á, bao gồm cả Việt Nam với rất ít biểu hiện lâm sàng. Tỷ lệ mắc hội chứng Brugada cao hơn ở Nhật Bản và các nước Đông Nam Á với tỷ lệ được báo cáo là từ 0,18% đến 0,27%, so với châu Âu và Bắc Mỹ tỷ lệ mắc Brugada ít phổ biến hơn lần lượt là 0,017% và 0,012%.3,4 Chẩn đoán thường được thực hiện tình cờ ở những bệnh nhân khỏe mạnh và không có triệu chứng ở độ tuổi trung bình khoảng 40 tuổi và tỷ lệ này ở nam giới cao gấp 8 đến 10 lần so với phụ nữ.4,5 Tại Việt Nam, hiện chưa có thống kê chính thức về tỷ lệ mắc hội chứng Brugada. Tuy nhiên, vẫn có các nghiên cứu đơn lẻ về các trường hợp mắc hội chứng Brugada được công bố. Nguyên nhân gây ra kiểu hình hội chứng Brugada đã được cho là do bất thường về di truyền khoảng 20 gen khác nhau với tần suất đột biến gây bệnh, loại đột biến, ảnh hưởng đến chức năng các protein được mã hoá khác nhau. Trong đó, đột biến gen SCN5A mã hóa tiểu đơn vị alpha của kênh natri tim (Nav1.5) gây ra sự chênh lệch về điện thế giữa lớp nội tâm mạc và ngoại tâm mạc của thất phải chiếm tỷ lệ cao nhất (khoảng 20-25%) trong số bệnh nhân được chẩn đoán mắc hội chứng Brugada.6 Gen SCN5A di truyền trội, nằm trên nhiễm sắc thể số 3 (3p21), gồm 28 exon với chiều dài khoảng 100kb mã hóa cho protein dài 2016 acid amin.7 Kể từ khi được phát hiện đến nay, hơn 2500 các đột biến trên gen SCN5A đã được ghi nhận và công bố trên ngân hàng dữ liệu Clinvar với gần 300 loại được cho là nguyên nhân gây hội chứng Brugada.8 Đột biến xuất hiện khắp chiều dài của gen với tỷ lệ phân bố khác nhau, trong đó exon 28 mang tỷ lệ đột biến cao nhất (17,0%), tiếp theo là exon 23 (8,9%), exon 16 (6,8%), exon 12 (4,8%), exon 17 (4,1%), exon 9 (3,8%), exon 2 và exon 20 (2%).5 Tại Việt Nam, hiện vẫn chưa có nhiều nghiên cứu về đột biến gen SCN5A ở những người được chẩn đoán mắc hội chứng Brugada. Việc xác định đột biến gen có ý nghĩa quan trọng trong chẩn đoán xác định bệnh, phát hiện người mang gen bệnh từ đó có các biện pháp phòng ngừa, điều trị, cũng như tư vấn di truyền. Do đó đề tài “Xác định đột biến trên một số exon của gen SCN5A ở bệnh nhân mắc hội chứng Brugada” với mục hai tiêu: 1. Xác định đột biến gen trên một số exon của gen SCN5A ở bệnh nhân mắc hội chứng Brugada bằng giải trình tự gen. 2. Xác định đột biến gen SCN5A trong các thành viên gia đình của bệnh nhân mang đột biến đã xác định.