Đặc điểm mô bệnh học và dấu ấn miễn dịch Cyclin D1 trong ung thư biểu mô tuyến giáp thể nhú

Abstract

Ung thư tuyến giáp là loại ung thư vùng đầu cổ, chiếm tỉ lệ khoảng 3.1% trong tổng số chung và là loại phổ biến nhất trong ung thư hệ nội tiết với tỉ lệ trên 90%. 1 Trên thế giới, tỉ lệ mắc khoảng 0,5 - 10/100.000 dân; ở Việt Nam, số liệu thống kê cho thấy tại Hà Nội tỉ lệ này là 1,9/100.000 dân và tại thành phố Hồ Chí Minh là 1,5/100.000 đối với nam và 2,8/100.000 dân đối với nữ. 2 UTBM tuyến giáp thể nhú là típ hay gặp nhất trong ung thư tuyến giáp, theo thống kê type ung thư này chiếm khoảng 60-70% ung thư tuyến giáp nói chung, thường xuất hiện nhiều ở phụ nữ 40-50 tuổi. 3 Đây là loại ung thư có tiên lượng tốt với tỉ lệ tử vong thấp - thời gian sống trên 10 năm là khoảng 90%. Trong ung thư tuyến giáp thể nhú, tình trạng di căn hạch lympho vùng cổ chiếm khoảng 20-50% số trường hợp, và có thể lên đến 90% nếu tính cả những trường hợp vi xâm nhập. Tình trạng di căn hạch lympho vùng cổ được cân nhắc như một yếu tố nguy cơ liên quan đến tình trạng bệnh tăng nặng và tái phát tại chỗ. 4-7 Có nhiều yếu tố nguy cơ có giá trị tiên lượng trước tình trạng di căn hạch lympho như kích thước khối u > 6mm, tổn thương đa ổ hay có xâm nhập vỏ. 8 Hiện nay có một số phương pháp giúp chẩn đoán, đánh giá tình trạng di căn hạch vùng cổ trong UTBM tuyến giáp như siêu âm vùng cổ, chọc hút tế bào bằng kim nhỏ - FNA, xét nghiệm mô bệnh học. Gene Cyclin D1 là một yếu tố điều hòa kích thích chu kì tế bào, nằm trên nhiễm sắc thể 11q23. Cyclin D1 mã hóa một protein trong nhân có vai trò hình thành phức hợp với CDK (kinases phụ thuộc Cyclin) 4/6 để thực hiện quá trình phosphoryl hóa và bất hoạt protein retinoblastoma (pRb), điều đó giúp tế bào vượt qua pha G1 để vào pha S. 9 Ở tế bào nang tuyến giáp bình thường không có sự bộc lộ của Cyclin D1 trên HMMD, tuy nhiên trong UTBM tuyến giáp thể nhú, Cyclin D1 có sự bộc lộ quá mức lên đến 60%. 10-13 Ngoài ra, một số nghiên cứu cho thấy có sự gia tăng bộc lộ Cyclin D1 ở những bệnh nhân thuộc nhóm nguy cơ cao và có biểu hiện di căn hạch vùng: Valdi Pešutić-Pisac, Ante Punda, Ivo Glunčić và cộng sự, 2008, cho thấy có 93,5% số bệnh nhân thuộc nhóm nguy cơ cao và 78,9% bệnh nhân di căn hạch vùng dương tính với sự bộc lộ của Cyclin D1; 14 Mark L.C. Khoo, Nigel J.P Beasley và cộng sự, 2002, có 31 trên 37 trường hợp di căn hạch dương tính với Cyclin D1, tương đương 83,8%.13 Trên thế giới có nhiều nghiên cứu cho thấy sự bộc lộ quá mức Cyclin D1 có ý nghĩa trong việc tiên lượng của nhiều khối u ác tính.15 Tuy nhiên tại Việt Nam hiện chưa có nhiều nghiên cứu về vấn đề này, đặc biệt là vai trò của việc bộc lộ quá mức Cyclin D1 đối với tiên lượng tình trạng di căn hạch ở bệnh nhân UTBM tuyến giáp thể nhú. Vì vậy chúng tôi thực hiện đề tài: “Đặc điểm mô bệnh học và dấu ấn miễn dịch Cyclin D1 trong ung thư biểu mô tuyến giáp thể nhú” với 2 mục tiêu sau: 1. Mô tả đặc điểm mô bệnh học các biến thể UTBM tuyến giáp thể nhú theo phân loại của Tổ chức Y tế thế giới 2017. 2. Đối chiếu tình trạng bộc lộ protein Cyclin D1 bằng HMMD với một số đặc điểm giải phẫu bệnh, tình trạng di căn hạch và giai đoạn lâm sàng ở nhóm bệnh nhân nghiên cứu.