Nghiên cứu giá trị cắt lớp vi tính đa dãy trong đánh giá xâm lấn mạch máu một số khối u vùng đầu tụy

Abstract

U vùng đầu tụy bao gồm u đầu tụy 60%, u bóng Vater 20%, u đoạn thấp ống mật chủ 10% và u tá tràng quanh bóng Vater 10% và một số u hiếm gặp khác như u hạch1. Trong đó u đầu tụy hay gặp nhất là u phổ biến thứ 12 trong số các bệnh lý ác tính thường gặp và là nguyên nhân gây tử vong thứ bảy do bệnh lý ác tính gây ra2. U vùng đầu tụy là một trong những loại ung thư có tiên lượng xấu3, tỷ lệ sống sau 5 năm của u vùng đầu tụy quanh bóng Vater cao nhất là ung thư tá tràng (49%), tiếp theo là u bóng Vater (45%), u đoạn thấp ống mật chủ (27%) và thấp nhất là ung thư đầu tụy (18%)4. Mặc dù những khối u này có nguồn gốc khác nhau, nhưng chúng nằm ở khu vực giải phẫu phức tạp và rất gần nhau trong một khu vực hạn chế do đó triệu chứng lâm sàng, cận lâm sàng khá giống nhau và có một phương pháp phẫu thuật chung1. Các khối u vùng đầu tụy thường có biểu hiện lâm sàng khi khối u phát triển đến một mức độ nào đó gây chèn ép, xâm lấn với các triệu chứng vàng da, đau bụng, gầy sút cân….5 Ở những bệnh nhân u vùng đầu tụy, phẫu thuật mang lại cơ hội tốt nhất trong điều trị và kéo dài thời gian sống6. Tuy vậy, khả năng cắt bỏ khối u thường vị hạn chế bởi sự xâm lấn của các cấu trúc giải phẫu xung quanh như động tĩnh mạch mạc treo tràng trên, động mạch gan chung, động mạch thân tạng, tĩnh mạch cửa, di căn hạch và di căn xa7. Chỉ 15-20% bệnh nhân có thể phẫu thuật được tại thời điểm chẩn đoán8. Chẩn đoán chính xác giai đoạn trước phẫu thuật là rất quan trọng, chẩn đoán dưới mức bệnh nhân có thể phải trải qua một cuộc phẫu thuật không cần thiết, chẩn đoán trên mức bệnh nhân có thể bị bỏ lỡ cơ hội phẫu thuật cắt bỏ khối u9. Trong trường hợp không phát hiện di căn, đánh giá mạch máu là một thông số quan trọng để xác định khả năng cắt bỏ khối u khi mà sự xâm lấn mạch máu gặp khá thường xuyên với khối u vùng đầu tụy10. Do đó các mạch máu lớn quanh đầu tụy phải được phân tích một cách cẩn thận để đánh giá trước phẫu thuật. Ngày nay, có nhiều phương pháp chẩn đoán u vùng đầu tụy như: Chất đánh dấu chỉ điểm khối u, X quang quy ước, siêu âm, cắt lớp vi tính, cộng hưởng từ, nội soi siêu âm, chụp mật tụy ngược dòng, PET/ CT, soi ổ bụng… góp phần phát hiện sớm và chính xác u vùng đầu tụy. Trong đó chụp CLVT ngày càng được áp dụng phổ biến và rộng rãi. Hiện nay các loại máy cắt lớp hiện đại, đa dãy đầu dò, có độ phân giải cao, tái tạo không gian ba chiều, không những giúp chẩn đoán vị trí, kích thước, tính chất u, di căn xa mà còn rất hữu ích đánh giá chi tiết sự liên quan giữa mạch máu và khối u vùng đầu tụy với độ chính xác cao là chìa khóa cho việc lập kế hoạch trước phẫu thuật11. Tại Việt Nam, đã có nhiều nghiên cứu về các khối u đường tiêu hóa, u tụy, u đầu tụy, u thân và đuôi tụy, u quanh bóng Vater nhưng chưa có đề tài nào đánh giá chi tiết sự xâm lấn mạch máu các khối u vùng đầu tụy bằng cắt lớp vi tính đa dãy. Vì vậy chúng tôi tiến hành đề tài: “Nghiên cứu giá trị cắt lớp vi tính đa dãy trong đánh giá xâm lấn mạch máu một số khối u vùng đầu tụy” với hai mục tiêu. - Mục tiêu 1: Mô tả đặc điểm hình ảnh cắt lớp vi tính một số khối u vùng đầu tụy. - Mục tiêu 2: Đánh giá giá trị cắt lớp vi tính đa dãy trong chẩn đoán xâm lấn mạch máu một số khối u vùng đầu tụy.