ÁP DỤNG THANG ĐIỂM MGRAEB VÀ IVH TRONG TIÊN LƯỢNG CHẢY MÁU NÃO THẤT NGUYÊN PHÁT

Abstract

Tai biến mạch máu não là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ hai ở các nước phát triển, chỉ sau ung thư 1,2, gây tàn phế mắc phải cho người bệnh, là gánh nặng cho gia đình và xã hội. Tai biến mạch máu não gồm hai thể chính là nhồi máu não và chảy máu não, trong đó chảy máu não chiếm tỉ lệ khoảng 15% 3. Tuy chảy máu não ít gặp hơn nhồi máu não nhưng tỉ lệ tử vong sớm cao, chiếm khoảng 34 – 51 % 4,5. Tỷ lệ chảy máu não thất so với chảy máu não có sự khác nhau giữa các tác giả trong và ngoài nước. Theo Findlay 6 là 30%, theo Trần Viết Lực 7 là 17%. Chảy máu não thất là hiện tượng có máu trong hệ thống não thất, nơi bình thường chỉ có dịch não tủy. Chảy máu não thất gồm hai loại: chảy máu não thất nguyên phát và chảy máu não thất thứ phát. Chảy máu não thất nguyên phát ít gặp hơn chiếm tỷ lệ khoảng 3,1% chảy máu não 8, nguyên nhân thường do dị dạng thông động – tĩnh mạch của đám rối mạch mạc, phình động mạch não, bệnh Moyamoya, u của đám rối mạch mạc, bệnh ưa chảy máu. Chảy máu não thất thứ phát hay gặp, do chảy máu ở khu vực khác tràn vào trong não thất, thường gặp trong chảy máu não vùng nhân xám trung ương, chảy máu não lớn ở thùy não cũng có thể phát triển và tràn vào hệ thống não thất. Nguyên nhân của chảy máu não thất thứ phát thường gặp do tăng huyết áp động mạch, phình động mạch não, dị dạng thông động – tĩnh mạch não, u não. Chảy máu não thất là yếu tố tiên lượng nặng trong chảy máu não. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng vị trí máu tụ và thể tích máu trong não thất liên quan trực tiếp với tỉ lệ tử vong và di chứng trong chảy máu não thất. Một trong những dấu hiệu chỉ điểm tiên lượng nặng của chảy máu não thất là chảy máu não thất III, não thất IV hay lụt não thất 8,9,10,11,12. Loại bỏ máu trong não thất làm giảm quá trình viêm, giãn não thất và các di chứng thần kinh ở bệnh nhân chảy máu não. Do vậy việc xác định chính xác khối lượng máu trong não thất và mức độ giãn não thất là rất quan trọng, nhằm mục đích theo dõi lâm sàng, đánh giá hiệu quả của các phương pháp điều trị mới, giảm di chứng của chảy máu não thất. Nhiều thang điểm đã được xây dựng dựa trên số lượng máu tụ, vị trí và mức độ giãn não thất, đã được khẳng định có hiệu quả để đánh giá mức độ chảy máu não thất khi nhập viện, tiên lượng tỉ lệ tử vong và di chứng 13. Mặc dù có nhiều tiến bộ trong chẩn đoán cũng như các phương pháp điều trị chảy máu não thất nhưng thiếu sự thống nhất trong việc áp dụng các thang điểm vào lâm sàng để tiên lượng, theo dõi điều trị cũng như trong các nghiên cứu về chảy máu não thất. Một thang điểm lâm sàng được áp dụng phổ biến đòi hỏi phải chính xác, tin cậy trong phân tầng và tiên lượng kết quả, nhanh chóng, thuận tiện, dễ dàng sử dụng. Thang điểm mGraeb và thang điểm IVH đã được chứng minh là có giá trị chính xác, đáng tin cậy trong ước lượng thể tích máu, theo dõi và tiên lượng trong chảy máu não thất 14,15,16. Trên thế giới có nhiều nghiên cứu về chảy máu não thất nguyên phát. Việt Nam có một vài nghiên cứu về chảy máu não – não thất nhưng chưa có nghiên cứu nào về đánh giá chảy máu não thất nguyên phát dựa vào hai thang điểm mGraeb và IVH. Xuất phát từ những lí do trên, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Áp dụng thang điểm mGraeb và IVH trong tiên lượng chảy máu não thất nguyên phát” Với hai mục tiêu sau: 1. Mô tả đặc điểm lâm sàng, hình ảnh cắt lớp vi tính chảy máu não thất nguyên phát. 2. Đánh giá giá trị thang điểm mGraeb và IVH trong tiên lượng chảy máu não thất nguyên phát.