XÁC ĐỊNH TỶ LỆ NGƯỜI MANG KLEBSIELLA PNEUMONIAE KHÁNG CARBAPENEM Ở BỆNH NHÂN ĐIỀU TRỊ TẠI KHOA HỒI SỨC TÍCH CỰC - CHỐNG ĐỘC, BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH THÁI BÌNH

Abstract

Vi khuẩn kháng kháng sinh đang trở thành một vấn đề nguy cấp toàn cầu hiện nay và sự gia tăng này ảnh hưởng không nhỏ đến kết quả điều trị cho người bệnh. Sự lạm dụng và sử dụng kháng sinh không đúng đã dẫn đến sự xuất hiện và phát triển của vi khuẩn kháng kháng sinh. Theo báo cáo dữ liệu của 29 quốc gia EU cho mạng lưới giám sát kháng sinh Châu Âu: tất cả tám loài kháng sinh được giám sát (Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Pseudomonas aeruginosa, các loài Acinetobacter, Streptococcus pneumoniae, Staphylococcus aureus, Enterococcus faecalis và Enterococcus faecium) đều xuất hiện tình trạng kháng kháng sinh.1 Giám đốc của Trung tâm giám sát bệnh tật và phòng bệnh Châu Âu đã phát biểu: “tình trạng kháng thuốc vẫn là một trong những mối đe dọa lớn nhất đối với sức khỏe cộng đồng hiện nay và là một thách thức đối với châu Âu. Chúng ta cần tiếp tục nỗ lực để giảm hơn nữa việc sử dụng thuốc kháng sinh không cần thiết và cải thiện các biện pháp phòng ngừa và kiểm soát nhiễm trùng để giảm đáng kể tình trạng kháng thuốc”.2 Klebsiella pneumoniae là một trong số ít vi khuẩn hiện đang có tỷ lệ kháng kháng sinh cao do những thay đổi trong bộ gen cốt lõi của sinh vật.3 K pneumoniae là một loại vi khuẩn thường có trong phân người và có thể gây ra các bệnh nhiễm trùng liên quan đến chăm sóc sức khỏe. Nó có thể gây viêm phổi, nhiễm trùng máu, nhiễm trùng vết thương hoặc vị trí phẫu thuật và viêm màng não. Và một điều hết sức đáng lưu ý, K. pneumoniae ngày càng kháng thuốc kháng sinh đặc biệt là kháng carbapenem, nó chính là nguyên nhân gây nhiễm khuẩn bệnh viện.4 Một báo cáo của khoa hồi sức tích cực tại Pakistan, có 72% các chủng Klebsiella pneumoniae được báo cáo là kháng carbapenem.5 Hay một nghiên cứu được thực hiện tại tỉnh Chiết Giang Trung Quốc cho thấy tỷ lệ của Klebsiella pneumoniae tăng từ 2,5% năm 2008 lên 15,8% năm 2018.6 Tại Việt Nam, tác giả Lê Kiến Ngãi đã nghiên cứu tại bệnh viện Nhi Trung Ương cho thấy 55,3% trẻ mang K. pneumoniae khi nhập viện và sau khi điều trị, số trẻ mang K. pneumoniae này là 83,3%7; hay nghiên cứu của nhóm tác giả Nguyễn Thị Uyên cho thấy tỷ lệ phân lập K. pneumoniae có xu hướng tăng theo thời gian, từ 13% năm 2018 lên 17,6% năm 20228. Như vậy, ở VN, tình hình bệnh nhân mang K. pneumoiae chiếm tỷ lệ khá cao và ngày càng tăng và tỷ lệ này còn cao hơn nữa ở các khoa hồi sức tích cực. Không ngoại lệ, bệnh nhân điều trị tại khoa Hồi sức tích cực - chống độc Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình cũng gặp phải nguy cơ nhiễm khuẩn từ môi trường bệnh viện và có thể mang vi khuẩn đường ruột kháng carbapenem từ trước khi nhập viện. Vì vậy, việc xác định tỷ lệ bệnh nhân mang vi khuẩn Klebsiella pneumoniae kháng carbapenem và các yếu tố liên quan đến sự lây lan của nó trong bệnh viện là vô cùng quan trọng để áp dụng các biện pháp phòng ngừa và kiểm soát nhiễm trùng hiệu quả. Hiểu rõ tỷ lệ và các yếu tố liên quan có thể đưa ra được một cái nhìn khái quát ban đầu về tỷ lệ mang Klebsiella pneumoniae kháng carbapenem và giúp cho các nhà quản lý, dược sỹ, bác sĩ kiểm soát nhiễm khuẩn, các bác sĩ, điều dưỡng lâm sàng có được các chiến lược cần thiết nâng cao hiệu quả hơn trong việc điều trị, hạn chế đề kháng kháng sinh và dự phòng nhiễm khuẩn không mong muốn cho bệnh nhân. Do đó chúng tôi tiến hành nghiên cứu “Xác định tỉ lệ người mang Klebsiella pneumonia kháng carbapenem ở bệnh nhân điều trị tại khoa Hồi sức tích cực - Chống độc Bệnh viện đa khoa tỉnh Thái Bình” với 2 mục tiêu: Xác định tỷ lệ người bệnh mang Klebsiella pneumonia kháng carbapenem tại khoa Hồi sức tích cực - Chống độc Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình từ tháng 8/2023 đến tháng 7/2024. Mô tả một số yếu tố liên quan đến người bệnh mang Klebsiella pneumonia kháng carbapenem tại khoa Hồi sức tích cực - Chống độc Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình. Đối tượng nghiên cứu: Bệnh nhân nhập viện điều trị nội trú tại Khoa Hồi sức tích cực - chống độc của bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình. Bệnh nhân điều trị tại khoa Hồi sức tích cực - Chống độc. Bệnh nhân được lấy mẫu xét nghiệm tại 2 thời điểm lúc nhập viện trong vòng 24 giờ và sau nhập viện 4 ngày.

Kết quả cho thấy khi nhập viện, 41,0% CRE dương tính và 59,0% CRE âm tính. Ngày thứ 4 tỷ lệ này thay đổi, 59,0% CRE dương tính và 41,0% CRE âm tính.. Trong đó, có 25,7% (47) đối tượng nghiên cứu có Klebsiella pneumoniae kháng carbapenem ngay từ ngày nhập viện và 37,0% (69) vào ngày thứ 4 sau điều trị. Sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê với p<0,05. Có 25,7% đối tượng nghiên cứu có K. pneumoniae kháng Carbapenem ở cả ngày nhập viện và ngày thứ 4; và có 12,0% đối tượng nghiên cứu có K. pneumoniae sự chuyển đổi từ (-) ngày nhập viện sang (+) ngày thứ 4. Tại thời điểm nhập viện, số bệnh nhân có vi khuẩn Klebsiella pneumoniae là 44 (58,7%), 3 trường hợp có cả Klebsiella pneumoniae và E.coli (4,0%). Ngày thứ 4 số mẫu Klebsiella pneumoniae tăng lên và là 50 mẫu (46,3. Số mẫu nhiễm cả 2 loại vi khuẩn tăng lên đáng kể là từ 3 mẫu (4,0%) lên 19 mẫu (17,6%). Khi giải trình tự gen mã hóa carbapenem vào ngày nhập viện và ngày thứ 4 chúng tôi nhận thấy đa phần các chủng không mang kiểu gene và mang 1 kiểu gene có xu hướng giảm vào ngày thứ 4; trong khi đó nhóm mang 2 kiểu gene blaNDM+ blaOXA-48-like và nhóm mang 3 kiểu gene blaOXA-48like + BlaKPC + blaNDM có xu hướng tăng vào ngày thứ 4 Khi xác định các yếu tố cá nhân ảnh hưởng đến bệnh nhân mang Klebsiella pneumoniae kháng carbapenem, ngay cả thời điểm nhập viện hay thời điểm ngày thứ tư nhập viện cho thấy tuổi luôn là yếu tố nguy cơ gây tình trạng kháng carbapenem Sử dụng kháng sinh trước nhập viện cũng làm tăng nguy cơ CRKP mắc phải trong bệnh viện, sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê. Ca cấy khuẩn dương tính với vi khuẩn Klebsiella pneumoniae kháng Carbapenem ở nhóm CRKP mắc phải cao ở nhóm âm tính (p<0.05)