NGHIẤN CỨU VAI TRỀ CỦA SCVO₂ TRONG SỐC NHIỄM KHUẨN TẠI KHOA HỒI SỨC CẤP CỨU BỆNH VIỆN NHI TRUNG ƯƠNG

Abstract

Sốc nhiễm khuẩn (SNK) là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở các đơn vị hồi sức. SNK là tình trạng nhiễm khuẩn huyết nặng gây hạ huyết áp mà không đáp ứng với bồi phụ thể tích tuần hoàn, cần thuốc vận mạch để duy trì huyết áp, quá trình này gây thiếu máu các cơ quan đích và rối loạn chuyển hóa dẫn đến suy đa tạng và tử vong [1], [2], [3], [4]. Ngày nay, mặc dù có nhiều tiến bộ trong điều trị, can thiệp chuyên sâu, cũng như những hiểu biết về sinh bệnh học của SNK nhưng bệnh vẫn có tiên lượng nặng, tỉ lệ tử vong cao. Do đó cần phải điều trị SNK ngay ở các giai đoạn sớm để đạt được hiệu quả điều cao. Nhiều nghiên cứu cho thấy khi có sốc nhiễm khuẩn sẽ xuất hiện sự mất cân bằng giữa oxy cung cấp và nhu cầu. Các biện pháp hồi sức ban đầu mặc dù đưa được các chỉ số huyết áp động mạch, lưu lượng nước tiểu, mạch về bình thường thì cơ thể vẫn còn tồn tại sự mất cân bằng giữa oxy cung cấp và nhu cầu dẫn đến thiếu oxy tổ chức và chuyển hóa yếm khí gây ra tăng acid lactic. Khi thiếu oxy tổ chức kéo dài dẫn đến suy chức năng các cơ quan và tử vong [5], [6], [7]. Để đánh giá thiếu oxy tổ chức, người ta đã đo lactat máu động mạch, đo pH, và đo SvO2 (bão hòa oxy tĩnh mạch trộn), ScvO2 (bão hòa oxy tĩnh mạch chủ trên) [4], [7]. Tuy nhiên, việc theo dõi SvO2 đòi hỏi phải đặt một catheter Swan - Ganz vào động mạch phổi để đo liên tục SvO2 hoặc lấy mẫu máu làm xét nghiệm khí máu đo SvO2 [8]. Việc làm này không dễ dàng do trang thiết bị tốn kém, kĩ thuật đặt khó, có thể biến chứng nặng nề (chảy máu, tổn thương van tim, nhiễm khuẩn…). Nhiều nghiên cứu cho thấy, giữa ScvO2 và SvO2 có mối tương quan tốt [8], [9], [10], [11], [12], [13], [14]. Đặc biệt trong nhiễm khuẩn nặng, sốc nhiễm khuẩn ScvO2 thường lớn hơn SvO2 khoảng 8% [13]. Việc xác định ScvO2 tương đối dễ làm, chỉ cần đặt một catheter vào tĩnh mạch chủ trên qua tĩnh mạch cảnh trong hoặc qua tĩnh mạch dưới đòn qua đó có thể đo được giá trị ScvO2 liên tục trên máy hoặc có thể đo ngắt quãng một số thời điểm. Vì vậy, ScvO2 được sử dụng trong định hướng sớm cho điều trị và tiên lượng bệnh nhân sốc nhiễm khuẩn thay thế cho SvO2 [8], [10], [12]. Hiện nay, để đánh giá tình trạng thiếu oxy tổ chức, vẫn còn một số cơ sở y tế tuyến dưới chưa làm được khí máu tĩnh mạch trung tâm. Trong khi đó, việc theo dõi SpO2 thường quy và làm khí máu động mạch đơn giản hơn rất nhiều, hầu hết các nơi đều thực hiện được. Tuy nhiên, nghiên cứu về mối liên quan giữa ScvO2 và SpO2, PaO2 chưa có nhiều. Ở Việt Nam, chưa tìm thấy nghiên cứu liên quan đến vấn đề này. Các nghiên cứu trên thế giới đều cho thấy có mối liên quan giữa chúng. Mặc dù vậy, những nghiên cứu này mới chủ yếu tập trung vào ảnh hưởng của việc cung cấp oxy lên giá trị ScvO2. Vấn đề đặt ra ở đây là trong những trường hợp không lấy được khí máu tĩnh mạch trung tâm, ScvO2 có thể ước tính tương đối qua các chỉ số SpO2 và PaO2 thì chưa có nghiên cứu nào giải quyết được vấn đề. Vì vậy, chúng tôi tiến hành đề tài “Nghiên cứu vai trò của ScvO₂ trong sốc nhiễm khuẩn tại khoa hồi sức cấp cứu bệnh viện nhi Trung ương” với mục tiêu nghiên cứu: 1. Nhận xét mối liên quan giữa ScvO₂ với các triệu chứng lâm sàng, cận lâm sàng trong sốc nhiễm khuẩn tại khoa Hồi sức cấp cứu Bệnh viện nhi Trung ương. 2. Xác định tương quan giữa ScvO₂, PaO₂ và SpO₂ trong sốc nhiễm khuẩn.