VAI TRÒ CỦA SINH THIẾT 12 MẪU DƯỚI HƯỚNG DẪN SIÊU ÂM QUA ĐƯỜNG TRỰC TRÀNG TRONG PHÁT HIỆN SỚM UNG THƯ TUYẾN TIỀN LIỆT Ở BỆNH NHÂN CÓ PSA DƯỚI 20NG/ML

Abstract

Ung thư tuyến tiền liệt đứng đầu trong các bệnh hệ tiết niệu và đứng thứ hai trong các bệnh ung thư ở nam giới. Năm 2012, ước tính có khoảng 1,1 triệu trường hợp được chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt trên toàn thế giới, chiếm 15% tổng số tất cả các ung thư [1]. Đặc điểm lâm sàng ung thư tuyến tiền liệt diễn biến chậm trong nhiều năm và đa dạng, khi có biểu hiện triệu chứng thì đã ở giai đoạn muộn. Ung thư tuyến tiền liệt nếu được chẩn đoán và điều trị ở giai đoạn sớm thì tiên lượng rất tốt nhưng trên thực tế tỷ lệ chẩn đoán bệnh ở giai đoạn này chưa cao. Bệnh nhân thường nhập viện ở giai đoạn muộn hoặc phát hiện các tổn thương thứ phát trước khi tìm được nguyên nhân từ tuyến tiền liệt. Phát hiện sớm UTTTL là vấn đề được nhiều nhà lâm sàng cũng như cận lâm sàng quan tâm [2],[3]. Bộ ba thăm trực tràng khám tuyến tiền liệt, định lượng huyết thanh kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt (PSA) và siêu âm qua đường trực tràng được xem là sự lựa chọn đầu tiên và quan trọng trong chẩn đoán sớm UTTTL. Từ đó dẫn đến chỉ định sinh thiết tuyến tiền liệt để xác định chẩn đoán và đưa ra phác đồ điều trị UTTTL [3],[4]. Sinh thiết tuyến tiền liệt qua trực tràng được Astraldi thực hiện lần đầu tiên năm 1937. Năm 1955 Wild và Reid đã báo cáo về thăm khám tuyến tiền liệt qua siêu âm trực tràng. Năm 1963 Takahashi và Ouchi lần đầu tiên mô tả việc sử dụng siêu âm trực tràng để đánh giá TTL một cách hệ thống. Bốn năm sau, Watanabe báo cáo việc sử dụng hình ảnh siêu âm trực tràng vào lâm sàng trong vấn đề chẩn đoán và điều trị bệnh lý TTL [5]. Kỹ thuật sinh thiết tuyến tiền liệt qua đường trực tràng đã được nhóm nghiên cứu của Stanford sử dụng từ năm 1989 để lấy mẫu tuyến tiền liệt hệ thống dạng 6 mẫu. Đầu dò siêu âm qua đường trực tràng định vị chính xác các vị trí lấy mẫu sinh thiết đã giúp tăng khả năng tầm soát UTTTL, đặc biệt trong nhóm nguy cơ có xét nghiệm kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt (PSA) cao nhưng không tìm thấy nhân khu trú trên lâm sàng và siêu âm chẩn đoán [5]. Từ đó đến nay đã có thêm nhiều cách lấy mẫu khác nhau, tổng số mẫu tăng lên 10, 12, 14, thậm chí đến 20, 24 mẫu hoặc hơn. Hiện nay cách lấy mẫu phổ biến nhất là 12 mẫu [6],[7]. Ở bệnh viện Việt Đức Hà Nội, phương pháp sinh thiết tuyến tiền liệt dưới hướng dẫn của siêu âm qua trực tràng được áp dụng từ năm 2007 đã đóng vai trò rất quan trọng trong chẩn đoán và điều trị bệnh ung thư tuyến tiền liệt. Tuy nhiên bệnh nhân thường đến khám khi bệnh đã ở giai đoạn tiến triển với chỉ số PSA toàn phần trong huyết thanh rất cao, trung bình là 65,7ng/ml theo Lê Ngọc Hùng [8] và 90,25ng/ml theo Vũ Văn Ty [9]. Ngoài ra chỉ số PSA còn bị ảnh hưởng bởi một số nguyên nhân khác như nhiễm trùng tiết niệu hay các thăm khám tại niệu đạo và vùng hậu môn trực tràng được thực hiện trước đó [10]. Kỹ thuật sinh thiết 12 mẫu đã và đang áp dụng tại bệnh viện Việt Đức và hiện chưa có nghiên cứu nào mô tả về vai trò của phương pháp này trong phát hiện ung thư tuyến tiền liệt đối với nhóm bệnh nhân có PSA không quá cao như đã nêu trên, bởi vậy tôi thực hiện đề tài: “Vai trò của sinh thiết 12 mẫu dưới hướng dẫn siêu âm qua đường trực tràng trong phát hiện sớm ung thư tuyến tiền liệt ở bệnh nhân có PSA dưới 20ng/ml” với hai mục tiêu: 1. Mô tả đặc điểm hình ảnh ung thư tuyến tiền liệt trên siêu âm qua đường trực tràng ở bệnh nhân có PSA dưới 20ng/ml. 2. Đánh giá vai trò của sinh thiết 12 mẫu dưới hướng dẫn siêu âm qua đường trực tràng trong phát hiện sớm ung thư tuyến tiền liệt ở bệnh nhân có PSA dưới 20ng/ml.