Nghiên cứu kiểu gen TP53 và MDM2 trong ung thư tế bào gan nguyên phát

Abstract

Ung thư tế bào gan nguyên phát là một bệnh lý ác tính hay gặp hàng đầu và có tỷ lệ tử vong cao. Việt Nam có tỷ lệ mắc thuộc hàng cao nhất thế giới. Kiểm soát yếu tố nguy cơ gây bệnh là một trong những biện pháp hữu hiệu làm giảm tỷ lệ mắc. Ngoài các yếu tố nguy cơ từ môi trường đã biết, gần đây yếu tố di truyền cũng được đề cập trong ung thư tế bào gan nguyên phát. Nghiên cứu này lần đầu tiên đánh giá vai trò của các đa hình kiểu gen TP53 và MDM2 trong sự phát sinh phát triển ung thư tế bào gan nguyên phát tại Việt Nam. Đây là hai gen chủ chốt trong con đường tín hiệu P53. Một cơ chế chống khối u quan trọng nhất của con người.

Trong 09 đa hình kiểu gen được phân tích, nghiên cứu đã tìm thấy các kiểu gen của đa hình R72P gen TP53 và 309T>G gen MDM2 liên quan với ung thư tế bào gan nguyên phát. Một sự khác biệt có ý nghĩa, tỷ lệ phân bố kiểu gen hai đa hình này giữa nhóm bệnh và nhóm chứng. Các kiểu gen đột biến P72P và 309 G/G gặp nhiều hơn ở nhóm bệnh nhân ung thư. Tính toán khả năng mắc bệnh thông qua tỷ xuất OR cũng cho thấy, kiểu gen đột biến G/G và P72P có khả năng mắc ung thư tế bào gan nguyên phát cao hơn kiểu gen nguyên thuỷ T/T và R72R. Các kiểu gen này còn làm tăng khả năng mắc bệnh cho người nhiễm virus viêm gan B trong nhóm đối tượng nghiên cứu. Những kết quả nghiên cứu thu được đã mở ra một khả năng phát triển đa hình R72P gen TP53 và 309T>G gen MDM2 thành marker sàng lọc các đối tượng có nguy cơ cao mắc ung thư gan tại Việt Nam. Đây là một hướng đi triển vọng, góp phần làm giảm tỷ lệ mắc bệnh. Ngoài ra, các kết quả này còn mang đến các thông tin ban đầu về các đa hình kiểu gen TP53 và MDM2 ở người Việt Nam để từ đó định hướng cho các thiết kế nghiên cứu tiếp theo.

Tuy nhiên để có được ứng dụng như vậy cần có thêm những nghiên cứu với quy mô lớn hơn, có tính đại diện cho cộng đồng hơn để khẳng định chắc chắn. Cần phải có các thiết kế nghiên cứu xuôi (tiến cứu) để đánh giá tương tác giữa các kiểu gen với các yếu tố nguy cơ từ môi trường lên quá trình phát sinh phát triển ung thư tế bào gan nguyên phát.