ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG RỐI LOẠN CƠ THỂ HOÁ VÀ CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN Ở NGƯỜI CAO TUỔI

Abstract

Xã hội phát triển ngày càng hiện đại, cùng với những tiến bộ vượt bậc trong nhiều ngành khoa học kỹ thuật trong đó có y tế, tuổi thọ của con người đang ngày càng cao. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và Pháp lệnh người cao tuổi Việt Nam: người cao tuổi là người từ 60 tuổi trở lên. Theo Liên hợp quốc (2007), tỷ lệ người già (60 tuổi trở lên) trong dân số đã tăng lên một cách nhanh chóng, từ 8% năm 1950 lên đến 11% năm 2007, và dự báo lên đến 22% vào năm 2050 [1],[2]. Ngoài những bệnh về thực thể như: tim mạch, tiêu hóa, cơ xương khớp thì các rối loạn tâm thần cũng là một thách thức không nhỏ với sức khỏe người cao tuổi. Các rối loạn tâm thần kinh ở người già chiếm 6,6% tổng số năm sống điều chỉnh theo bệnh tật (DALYs) ở nhóm tuổi này; và 15% người trên 60 tuổi mắc phải các rối loạn tâm thần [2]. Tìm hiểu về những triệu chứng của các rối loạn tâm thần thường gặp ở người cao tuổi sẽ giúp người cao tuổi và gia đình sớm nhận biết bệnh, có kế hoạch điều trị và hỗ trợ kịp thời, giúp quá trình hồi phục được nhanh hơn và nâng cao chất lượng cuộc sống của người cao tuổi. Rối loạn cơ thể hóa là một rối loạn tâm thần được biểu hiện chủ yếu bằng các triệu chứng cơ thể. Các triệu chứng này rất đa dạng, thường xuyên biến đổi, ít nhiều chịu tác động của các yếu tố căng thẳng tâm lý. Bệnh nhân luôn tin tưởng mình đang mắc một bệnh cơ thể thực sự, mặc dù đi khám bệnh và làm xét nghiệm nhiều lần đã đưa đến kết luận không mắc bệnh thực thể. Tỷ lệ ước tính của rối loạn cơ thể hóa là 1% dân số nói chung, 1 - 6% ở các cơ sở chăm sóc sức khỏe ban đầu và điều trị nội trú, nữ nhiều hơn nam với tỷ lệ 2:1 đến 6:1, thường khởi phát trước 30 tuổi đến 40 tuổi và kéo dài, được coi như là một rối loạn suốt đời, gặp nhiều khó khăn khi điều trị [3]. Rối loạn cơ thể hóa có thể để lại những hậu quả nghiêm trọng đối với người bệnh nếu không được phát hiện sớm và điều trị thích hợp. Bệnh nhân giảm nhiều chất lượng sống, khó khăn thực hiện các chức năng sinh hoạt hàng ngày, thường phải giành nhiều thời gian và tiền bạc cho nhiều cuộc khám bệnh, xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh, điều trị nội trú không cần thiết tại các chuyên khoa khác nhau. Đặc biệt ở người cao tuổi, rối loạn cơ thể hóa kéo dài có thể tiến triển thành bệnh cơ thể thực sự cũng như là việc cần thiết quá nhiều sự chăm sóc y tế và gia tăng các chi phí đi kèm thật sự đã gây ra nhiều khó khăn, do bởi những người cao tuổi đã giảm khả năng lao động, giảm thu nhập và sống phụ thuộc vào người chăm sóc. Mặt khác, rối loạn cơ thể hóa thường đi kèm với rối loạn trầm cảm, rối loạn lo âu. Chính vì vậy việc phát hiện, chẩn đoán và điều trị đúng rối loạn cơ thể hóa ở người cao tuổi thật sự cấp thiết trong thực hành tâm thần học cũng như chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Hiện nay, tại Việt Nam chưa có nghiên cứu một cách có hệ thống về rối loạn cơ thể hóa ở người cao tuổi