NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM BỆNH LÝ LÉP NỬA MẶT

Abstract

Lép nửa mặt là tình trạng mất cân xứng của khuôn mặt do sự teo hoặc giảm sản của một hoặc nhiều thành phần như da, tổ chức dưới da, cơ, xương ở một bên mặt. Các nghiên cứu dịch tễ học đánh giá sự bất cân xứng của khuôn mặt ở những bệnh nhân có nhu cầu chỉnh nha cho thấy ở Mỹ tỉ lệ bệnh nhân có tình trạng mất cân xứng khuôn mặt từ 12% đến 37% [1] [2], 23 % ở Bỉ [3] và 21 % ở Hồng Kông [4], trong đó bao gồm cả những bệnh nhân lép nửa mặt. Điều này cho thấy tỉ lệ bệnh nhân có tình trạng mất cân xứng của mặt trong cộng đồng cao hơn những tỉ lệ trên. Lép nửa mặt có thể gặp trong các bệnh lý bẩm sinh (tật nhỏ nửa mặt bẩm sinh, khe hở sọ mặt) hoặc trong các bệnh lý mắc phải (hội chứng lép nửa mặt tiến triển -Hội chứng Parry-Romberg, di chứng xạ trị, do sẹo bỏng, sau chấn thương, sau nhiễm trùng…). Khi nghiên cứu trên 58 bệnh nhân khe hở môi một bên tác giả Kuijpers ghi nhận tất cả các trường hợp này đều bị lép mặt bên bệnh[5]. Theo Charles H.Thorne tật nhỏ nửa mặt bẩm sinh là hội chứng dị dạng bẩm sinh vùng đầu mặt cổ hay gặp thứ hai sau khe hở môi, vòm miệng với chiếm tỉ lệ mắc phải chiếm 1/3.500 trẻ được sinh ra [6]. Trong nghiên cứu di chứng xa của 76 bệnh nhân xạ trị vùng mặt Arthur ghi nhận có 74 trường hợp khuôn mặt bị mất cân đối hai bên [7]. Trong khi đó Parry Romberg là một hội chứng hiếm gặp, tỷ lệ xuất hiện khoảng 1/700.000 người [8]. Biểu hiện lâm sàng của lép nửa mặt rất đa dạng tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra lép nửa mặt, thành phần giải phẫu bị lép và mức độ lép. Với những trường hợp lép nửa mặt bẩm sinh việc chẩn đoán khá dễ dàng và sớm trong khi với những bệnh nhân lép nửa mặt tiến triển thì có thể phải sau nhiều năm sự mất cân xứng khuôn mặt mới thể hiện rõ ràng. Mặc dù ít khi gây ảnh hưởng đến sức khoẻ thể chất nhưng lép nửa mặt ảnh hưởng rất nhiều đến thẩm mỹ, tâm lý, khả năng hòa nhập cộng đồng và chất lượng sống của bệnh nhân[9]. Người bệnh luôn có nhu cầu phục hồi những khiếm khuyết mất cân xứng trên khuôn mặt, đặc biệt trong giai đoạn hiện nay khi xã hội phát triển, yêu cầu về vẻ đẹp hình thể luôn được đề cao và quan tâm ở bất kỳ lứa tuổi nào. Đã có nhiều nghiên cứu, nhiều phương pháp điều trị bệnh lý lép nửa mặt trên thế giới. Tuỳ nguyên nhân, thành phần và mức độ bị lép mà có các phương pháp điều trị tạo hình thích hợp: từ đơn giản là bồi phụ phần mềm đến giãn xương, ghép xương để khắc phục tình trạng thiểu sản khung xương, tiêu xương, phức tạp hơn là sử dụng các vạt da-cơ, vạt da-cơ-xương cho cả hai mục đích tạo hình độn và che phủ [10] . Hiệu quả của điều trị lép nửa mặt phụ thuộc rất nhiều vào việc đánh giá chính xác nguyên nhân, đặc điểm tổn thương cụ thể trên từng người bệnh. Ở Việt Nam, mặc dù đã có những nghiên cứu về bệnh lý lép mô mềm vùng mặt, tuy nhiên chưa có báo cáo chính thức nào về đặc điểm và điều trị bệnh lý lép nửa mặt bẩm sinh và mắc phải. Chính vì thế, để góp phần nâng cao hơn chất lượng chẩn đoán – điều trị cho người bệnh