Nghiên cứu đặc điểm của ferritin huyết thanh ở bệnh nhân viêm khớp dạng thấp

Abstract

Viêm khớp dạng thấp (VKDT) là một bệnh tự miễn, diễn biến mạn tính xen kẽ các đợt viêm cấp tính khá phổ biến trong nhóm bệnh về khớp. Trên thế giới,VKDT chiếm khoảng 0,5-3% dân số.Ở Việt Nam, theo thống kê cho thấy bệnh có tỷ 1 - 3% trong dân số,chủ yếu gặp ở nữ giới tuổi trung niên [1].Mặc dù bệnh không gây chết người nhưng có thể dẫn đến tàn phế nặng nề nếu không được chẩn đoán sớm,điều trị đúng và kịp thời.Chính sự tàn phế này để lại gánh nặng cho gia đình, xã hội và bản thân người bệnh. Tổn thương cơ bản và sớm nhất của bệnh là viêm màng hoạt dịch của nhiều khớp,thường biểu hiện ở các khớp nhỏ và nhỡ, đặc biệt là khớp cổ tay. Ở giai đoạnđầu viêm màng hoạt dịch chỉ là sự phù nề xung huyết sau đó là quátrình tăng sinh và phìđại màng hoạt dịch dẫnđến tình trạng phá huỷ sụn khớp vàđầu xương dưới sụn. Dần dần tổ chức xơ phát triển thay thế tổ chức viêm đưa đến dính và biến dạng khớp. Hậu quả này làm cho bệnh nhân tàn phế, thậm chí không tự phục vụđược chính bản thân mình. Thiếu máu là một hội chứng rất thường gặp trên lâm sàng,có thểgặp trong nhiều tình trạng bệnh lý.Thiếu máu thường gặp trong các bệnh mạn tính, trong đó có bệnh VKDT: xảy ra khoảng30%-70%bệnh nhân bị VKDT, cao hơn 3 lần so với tỷ lệ thiếu máu chung, có thể xuất hiện sớmở những thángđầu của bệnh[37], [57], [59]. Trong bệnh lý viêm khớp mạn tính như VKDT, xét nghiệm ferritin máu có giá trị trong chẩnđoán căn nguyên thiếu máu (ferritin là kho dự trữ sắt của cơ thể). Trướcđây thiếu máu trong viêm mạn tínhđược cho là do thiếu sắt. Ngày nay, nhiều nghiên cứu chỉ ra có hai loại thiếu máu chính: thiếu máu của những rối loạn mạn tính (chiếm 77%) và thiếu máu do thiếu sắt (chiếm 23%). Để chẩnđoánđôi khi rất khó khăn, trong thiếu máu do thiếu sắt feritin máu thường giảm, thiếu máu do những rối loạn mạn tính thì ferritin tăng rất cao [35], [39], [43], [51]. Ngoài ra, Ferritin còn là một chất có mặt trong phản ứng pha cấp và cùng với transferring, ferritin phối hợp điều hòa khả năng đề kháng của tế bào chống lại các stress oxy hóa và tình trạng viêm. Một số tài liệu đã công bố cho thấy Ferritin tăng cao trong các bệnh lý viêm mạn tính, viêm khớp dạng thấp, nhồi máu cơ tim cấp, các thiếu máu khác không do thiếu sắt