Khảo sát mật độ xương và các yếu tố liên quan ở bệnh nhân suy thận mạn tại Bệnh Viên 19-8

Abstract

Theo Hội Thận Học Quốc Tế có tới 10% dân số thế giới mắc bệnh thận mạn ước tính có khoảng 2,6 triệu người trưởng thành, con số này dự đoán sẽ tăng lên gấp đôi vào năm 2030. Tại Việt Nam theo Nguyễn Hữu Dũng có khoảng 2,67% dân số mắc BTM khoảng 600.000 người trưởng thành trong đó có khoảng 80.000 người bị suy thận mạn giai đoạn cuối. Ở nhóm đối tượng bệnh thận mạn khi mức lọc cầu thận < 60 ml/phút/1,73m2 da thì có tới 50-70% BN đã có biểu hiện tổn thương về mô học xương. Theo một khảo sát của Hội Lọc Máu Việt Nam có tới 87% các trung tâm lọc máu trên cả nước không đánh giá mật độ xương cho bệnh nhân suy thận mạn lọc máu chu kỳ. Điều đó khẳng định bệnh thận mạn là phổ biến và việc đánh giá mật độ xương trên đối tượng này chưa được quan tâm. Tại Việt Nam chưa có nhiều đề tài nghiên cứu đồng thời mật độ xương ở cả hai đối tượng bệnh thân mạn chưa điều trị thay thế thận và suy thận mạn giai đoạn cuối lọc máu chu kỳ. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài: Mô tả đặc điểm mật độ xương của bệnh nhân bệnh thận mạn giai đoạn 3- giai đoạn 5 và bệnh nhân suy thận mạn giai đoạn cuối đang điều trị lọc máu chu kỳ tại Bệnh viện 19-8. Tìm hiểu một số yếu tố liên quan đến mật độ xương ở đối tượng này. Bênh nhân bệnh thận mạn ngoài việc phải chịu ảnh hưởng của các yếu tố truyền thống ảnh tới mật độ xương còn phải chịu các bất thường trong cân bằng canxi, phospho, PTH hoặc chuyển hóa vitamin D, nhiễm toan chuyển hóa, giảm hấp thu, rối loạn dinh dưỡng, giảm sự bài tiết các hormone sinh dục. Ngoài cơ chế chung gây tổn thương xương như ở bệnh nhân suy thận mạn chưa điều trị thay thế thận nói trên ở bệnh nhân suy thận mạn giai đoạn cuối lọc máu chu kỳ còn có các yếu tố riêng biệt: Suy dinh dưỡng protein năng lượng, thiếu canxi, sử dụng thuốc chống đông kéo dài. Nghiên cứu được thực hiện trên 152 bệnh nhân suy thận mạn bao gồm 93 bệnh nhân bệnh thận mạn chưa điều trị thay thế thận và 59 bệnh nhân suy thận mạn giai đoạn cuối lọc máu chu kỳ tại Bênh Viện 19-8 từ tháng 7 năm 2022 đến tháng 4 năm 2023. Thiết kế nghiên cứu mô tả cắt ngang không có nhóm chứng. Nghiên cứu cho kết quả mật độ xương giảm dần từ giai đoạn 3a đến giai đoạn 5 (p > 0,05). Chỉ số Z-score giảm dần từ giai đoạn 3a đến giai đoạn 5 (p < 0,01) điều đó góp phần khẳng định mật độ xương giảm dần theo tiến triển bệnh thận mạn. Nhóm suy thận mạn giai đoạn cuối lọc máu chu kỳ mật độ xương có xu hướng thấp hơn (p > 0,05), tuy nhiên chỉ số Z-score thấp hơn ( p < 0,01) nhóm bệnh thận mạn giai đoạn 3-5 chưa điều trị thay thế thận điều đó góp phần khẳng định mật độ xương ở nhóm suy thận mạn giai đoạn cuối lọc máu chu kỳ thấp hơn mật độ xương nhóm bệnh nhân bệnh thận mạn giai đoạn 3-5 chưa điều trị thay thế thận.Tỷ lệ loãng xương, thiếu xương cao ở cả 2 nhóm nghiên cứu tương ứng là: 71,1%; 79,6% (p > 0,05). Tỷ lệ loãng xương và thiếu xương ở vị trí cổ xương đùi là cao nhất so với các vị trí còn lại ở cả hai nhóm nghiên cứu tương ứng là: 68,8%; 79,9%. Nhóm bệnh thận mạn giai đoạn 3- 5 chưa điều trị thay thế thận: Có 4 yếu tố tương quan thuận với mật độ xương: BMI, MLCT, nồng độ calci, nồng độ vitamin D. Có 3 yếu tố tương quan nghịch với MĐX: Tuổi, PTH, giai đoạn bệnh thận mạn. Có 4 yếu tố nguy cơ loãng xương: Tuổi > 65, tăng PTH, nữ giới, BMI < 23, với OR tương ứng là 5,645; 4,11; 3,121; 1,932. Nhóm STM giai đoạn cuối lọc máu chu kỳ: Có 1 yếu tố tương quan thuận với mật độ xương là BMI. Có 2 yếu tố tương quan nghịch với mật độ xương: Tuổi, PTH. Có 2 yếu tố nguy cơ loãng xương là: Tuổi > 65, tăng PTH với OR tương ứng là 6,21; 4,32. Chưa tìm thấy mối liên quan giữa các rối loạn canxi, tích canxi x phospho, vitamin D với loãng xương ở cả hai nhóm nghiên cứu với p > 0,05. Chưa tìm thấy mối liên quan giữa thời gian mắc bệnh thận mạn, giai đoạn bệnh thận mạn, thời gian lọc máu chu kỳ với loãng xương với p > 0,05.