NGHIÊN CỨU GIÁ TRỊ CỦA MÔ HÌNH IOTA ADNEX TRONG ĐÁNH GIÁ KHỐI U BUỒNG TRỨNG TẠI BỆNH VIỆN PHỤ SẢN TRUNG ƯƠNG

Abstract

U buồng trứng là một loại khối u của cơ quan sinh dục nữ, có tần suất gặp khá lớn và có thể gặp ở mọi lứa tuổi, nhưng hay gặp nhất trong độ tuổi hoạt động sinh sản 1. Ung thư buồng trứng (UTBT) là bệnh lý ác tính nhất trong các loại ung thư phụ khoa, có tỷ lệ đứng thứ 3 sau ung thư cổ tử cung và ung thư vú ở phụ nữ, chiếm khoảng 5% trong các bệnh ung thư ở nữ giới 2. Theo GLOBOCAN 2018, trên thế giới UTBT đứng hàng thứ 8 ở phụ nữ với tỷ lệ mới mắc 6,6/100.000 dân. Ước tính, mỗi năm có khoảng 185.000 trường hợp tử vong do UTBT. Phụ nữ Bắc Mỹ và châu Âu có tỷ lệ mắc UTBT cao nhất. Tại Việt Nam theo GLOBOCAN 2018, mỗi năm có khoảng 1.500 trường hợp mới mắc và khoảng 850 ca tử vong do UTBT 3. Năm 2020, Việt Nam có khoảng 1400 ca mắc mới UTBT và 923 ca tử vong do UTBT, tỷ lệ bệnh lưu hành 5 năm là 3468 ca 4. Tỷ lệ tử vong của UTBT cao và tỷ lệ sống sót tương đối trên 5 năm chưa đến 40% vì bệnh thường chỉ được phát hiện ở giai đoạn muộn, tỷ lệ phát hiện bệnh sớm chỉ khoảng 15%. Việc chẩn đoán sớm UTBT vô cùng quan trọng vì nó làm tăng hiệu quả điều trị và làm giảm tỷ lệ tử vong do bệnh, đặc biệt ở giai đoạn Ia, tỷ lệ sống trên 5 năm đạt 90% 5. Trong thực hành lâm sàng có nhiều phương pháp để phát hiện sự tồn tại của khối u buồng trứng. Triệu chứng thường gặp của ung thư buồng trứng nói chung là đau hoặc tức bụng, bụng to lên, căng tức bụng và các triệu chứng tiêu hóa, tiết niệu như thay đổi thói quen đại tiện, tiểu tiện, buồn nôn, khó tiêu…Những dấu hiệu này thường mơ hồ giống những thay đổi bình thường của người phụ nữ qua các thời kỳ trong cuộc đời (sinh đẻ, mãn kinh,…), hoặc giống các bệnh lý thường gặp ở đường tiêu hóa, tiết niệu,…Chính vì vậy, UTBT thường phát hiện muộn 6. Chẩn đoán sớm và sàng lọc UTBT thường phải kết hợp lâm sàng với phương tiện chẩn đoán hình ảnh và xét nghiệm chất chỉ điểm u. Siêu âm được xem như một phương tiện đầu tay trong đánh giá tính chất u buồng trứng lành tính và ác tính trước phẫu thuật. Từ năm 1999, nhóm nghiên cứu khối u buồng trứng quốc tế gọi tắt là IOTA ra đời với mục tiêu nhằm đồng thuận về thuật ngữ, định nghĩa và phép đo để mô tả đặc tính siêu âm của u buồng trứng. Năm 2014, nhóm IOTA đã công bố mô hình IOTA ADNEX kết hợp cả ba yếu tố lâm sàng, xét nghiệm và siêu âm để chẩn đoán mức độ lành tính, ác tính của khối u buồng trứng 7. Chụp cắt lớp vi tính và cộng hưởng từ có giá trị chẩn đoán bệnh u buồng trứng, đặc biệt trong chẩn đoán ung thư buồng trứng8, nhưng chi phí xét nghiệm cao nên phạm vi sử dụng các phương pháp này còn hạn chế. Trên thế giới đã có nhiều nghiên cứu áp dụng mô hình IOTA ADNEX và cho kết quả rất tốt trong chẩn đoán. Tuy nhiên ở Việt Nam chỉ có một vài nghiên cứu được công bố. Còn tại bệnh viện Phụ sản Trung ương, mô hình IOTA ADNEX mới bắt đầu được triển khai, vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài : “Nghiên cứu giá trị của mô hình IOTA ADNEX trong đánh giá khối u buồng trứng tại Bệnh viện Phụ sản trung ương” với hai mục tiêu: 1. Mô tả một số đặc điểm hình ảnh siêu âm của khối u buồng trứng lành tính và u buồng trứng ác tính tại Bệnh viện Phụ sản trung ương. 2. Xác định giá trị dự đoán u buồng trứng dựa vào mô hình IOTA ADNEX tại Bệnh viện Phụ sản trung ương.