Đánh giá sự biến đổi của hệ mạch máu đầu thị thần kinh trên mắt gl ô côm góc mở nguyên phát bằng chụp OCTA

Abstract

Glôcôm là căn bệnh gây mù lòa có tỉ lệ cao thứ hai trên thế giới cũng như ở Việt Nam, chỉ sau đục thủy tinh thể1,2. Glôcôm đặc trưng bởi sự tổn hại tiến triển không thể đảo ngược của các tế bào hạch võng mạc. Chính vì vậy, việc hiểu rõ về cơ chế bệnh sinh để phát hiện, chẩn đoán sớm, điều trị phù hợp và theo dõi tiến triển bệnh là rất quan trọng. Trong một thời gian dài trước đây, tăng nhãn áp đã được coi là nhân tố duy nhất gây ra sự tổn hại đầu thị thần kinh, từ đó gây tổn hại thị trường3. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu cho thấy rằng, chỉ kiểm soát nhãn áp là không đủ để ngăn chặn tiến triển tổn hại chức năng của bệnh nhân glôcôm. Vì vậy, thuyết mạch máu của bệnh glôcôm nói về sự giảm tưới máu dù là hậu quả của tăng nhãn áp hay là của các yếu tố nguy cơ khác có thể gây ra bệnh glôcôm đã được ủng hộ. Trên thế giới, đã có một vài nghiên cứu chứng minh rằng ở bệnh nhân glôcôm góc mở, lượng máu tuần hoàn tới hắc mạc, võng mạc và hậu nhãn cầu đều giảm mặc dù những nghiên cứu này đánh giá bằng Doppler OCT, là một kĩ thuật không đủ nhạy để đánh giá định lượng chính xác tốc độ dòng chảy chậm của các vi mạch4,5. Ngoài ra cũng có các kĩ thuật đã đánh giá thấy sự giảm tưới máu của võng mạc như siêu âm Doppler mạch, chụp mạch huỳnh quang,…6 Những kĩ thuật này thường đưa ra kết quả có độ phân giải kém, khó định lượng chính xác dòng chảy hoặc đòi hỏi tiêm thuốc,… Tuy nhiên, gần đây, sự ra đời của OCTA (Optical Coherence Tomography Angiography) đã trở thành một bước đột phá mới, một kĩ thuật không xâm lấn, giúp đánh giá định lượng lượng máu võng mạc và đĩa thị một cách đơn giản, nhanh chóng và chính xác7{Jia, 2012 #57}. Trên thế giới, kĩ thuật này đã được sử dụng trong các nghiên cứu để đánh giá sự tưới máu của đầu thị thần kinh và võng mạc trên bệnh nhân glôcôm góc mở nguyên phát, cho kết quả về sự giảm tưới máu trên những bệnh nhân glôcôm góc mở, từ đó gợi mở ra khả năng sử dụng OCTA để tìm hiểu cơ chế bệnh sinh, giúp chẩn đoán sớm, điều trị cũng như theo dõi tiến triển của bệnh nhân88,9. Song song với việc đánh giá sự tưới máu của đầu thị thần kinh của bệnh nhân glôcôm góc mở nguyên phát, việc phát hiện ra các yếu tố gây ảnh hưởng tới sự phân bố máu tới đầu thị thần kinh cũng rất quan trọng. Có nhiều yếu tố đã được đề cập tới trong các nghiên cứu, bao gồm cận thị, nhãn áp cao, tăng huyết áp, đái tháo đường, thuốc hạ áp đang sử dụng, trong đó yếu tố được quan tâm nhất là mức độ nặng của bệnh glôcôm9,10. Phát hiện được mối liên quan giữa sự tưới máu đầu thị thần kinh và mức độ nặng trong bệnh glôcôm sẽ giúp cung cấp thêm bằng chứng về thuyết mạch máu trong cơ chế bệnh sinh glôcôm, đồng thời giúp có cơ sở để phát hiện glôcôm giai đoạn sớm. Ngoài ra, tìm hiểu được mối liên quan giữa các yếu tố này với sự tưới máu của đầu thị thần kinh cũng sẽ giúp cung cấp thêm kiến thức để kiểm soát các yếu tố nguy cơ tốt hơn, góp phần làm chậm tiến triển của bệnh glôcôm. Mặc dù trên thế giới đã có một số nghiên cứu sử dụng OCTA đánh giá mạch máu tại đầu thị thần kinh trên bệnh nhân glôcôm góc mở, nhưng hiện tại chưa có một nghiên cứu cụ thể nào về vấn đề này trên bệnh nhân ở Việt Nam. Hơn nữa, bằng chứng về các yếu tố liên quan tới sự phân bố máu tại đầu thị thần kinh của bệnh nhân glôcôm góc mở nguyên phát trên thế giới vẫn còn chưa đầy đủ, và hoàn toàn chưa từng được đánh giá tại Việt Nam. Vì vậy, chúng tôi thực hiện đề tài “Đánh giá sự biến đổi của hệ mạch máu đầu thị thần kinh trên mắt Glôcôm góc mở nguyên phát bằng chụp OCTA” với 2hai mục tiêu sau: 1. Đánh giá sự biến đổi của hệ mạch máu đầu thị thần kinh trên mắt Glôcôm góc mở nguyên phát bằng chụp OCTA. 2. Nhận xét các yếu tố ảnh hưởng đến sự tưới máu đầu thị thần kinh của bệnh nhân Glôcôm góc mở nguyên phát.