NGHIÊN CỨU LÂM SÀNG , CẬN LÂM SÀNG VỀ KẾT QUẢ CỦA NỘI SOI PHẾ QUẢN SIÊU ÂM TRONG UNG THƯ PHỔI TẠI TRUNG TÂM HÔ HẤP BỆNH VIỆN BẠCH MAI

Abstract

Ung thư phổi là một trong những bệnh lí ác tính phổ biến nhất và là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên thế giới 1. Theo GLOBOCAN 2018, có 2,09 triệu ca mắc mới UTP mỗi năm và chiếm 18,4% tổng số ca tử vong do ung thư. Ung thư phổi chính là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong do ung thư ở nam. Tỉ lệ mắc ung thư phổi ở nam cao nhất ở Châu Âu, Đông Á, Bắc Mỹ và thấp nhất ở Châu Phi. Đối với nữ, tỉ lệ mắc ung thư phổi cao nhất ở Bắc Mỹ, Châu Âu, Astralia, thấp nhất ở Châu Phi 1. Tại Hoa Kỳ, có khoảng 239320 trường hợp mới mắc bệnh UTP và 161250 người chết do UTP (chiếm 28% ở nam, 26% ở nữ trong tổng số nguyên nhân chết do ung thư) mỗi năm với tỉ lệ sống sau 5 năm là 15,6%.Tỉ lệ tử vong do UTP ở nam giảm 2% mỗi năm từ 1994 đến 2006, ở nữ tăng 0,3% mỗi năm từ 1995 đến 20052. Theo GLOBOCAN 2012,tại Việt Nam tỉ lệ mắc chuẩn UTP cao nhất ở nam với 38,8/100.000 dân và đứng thứ ba ở nữ với 10,5/100.000 dân 3,4. Theo phân loại của tổ chức của Tổ chức y tế thế giới về mô bệnh học, UTP được chia làm 2 nhóm chính là ung thư phổi không tế bào nhỏ và ung thư phổi tế bào nhỏ, trong đó UTPKTBN chiếm 80-85%. UTP là bệnh lí ác tính, tiến triển nhanh, di căn sớm. Mặc dù có sự tiến bộ về khoa học kĩ thuật nhằm nâng cao hiệu quả chẩn đoán và điều trị nhưng cho đến nay khả năng chẩn đoán, điều trị bệnh còn nhiều hạn chế. Đặc biệt là chẩn đoán UTP giai đoạn sớm còn gặp nhiều khó khăn vì vậy mà bệnh thường được phát hiện ở giai đoạn muộn. Năm 1980, siêu âm nội soi được giới thiệu trong chuyên ngành tiêu hóa 5. Tuy nhiên nó đã không được sử dụng cho đánh giá tất cả cấu trúc trung thất do có khí mà không khí không dẫn sóng siêu âm. Sau vài năm nghiên cứu, đến năm 1990 hệ thống siêu âm nội soi phế quản chuyên dụng với catheter bóng đã được đưa vào thương mại hóa. Ban đầu nó không được chấp nhận rộng rãi 6. Tuy nhiên, sau đó một thập kỉ, ngày càng nhiều nhà nghiên cứu cho rằng EBUS thực sự hữu dụng. Với sự ra đời của phương pháp EBUS-TBNA đã hỗ trợ cho chẩn đoán bệnh nhân có khối u ở phổi và trung thất mà không thể chẩn đoán được bằng nội soi phế quản truyền thống. Điều này mang lại một đóng góp có giá trị trong việc cải thiện chẩn đoán ung thư phổi. Việc sử dụng phương pháp EBUS-TBNA làm phương pháp chẩn đoán và phân giai đoạn ban đầu ở những bệnh nhân nghi ngờ ung thư phổi không di căn đang được sự ủng hộ đáng kể và hiện nay được nhiều hướng dẫn khuyến cáo. Nó không chỉ làm giảm chi phí điều trị của bệnh nhân mà làm giảm thời gian thực hiện chẩn đoán và có khả năng chẩn đoán chính xác cao, từ đó hạn chế được các ca phẫu thuật vô ích. Việc sử dụng EBUS như bước đầu chẩn đoán và phân loại giai đoạn cho bệnh nhân nghi ngờ UTP đã được chứng minh là làm tăng tỷ lệ sống sót đáng kể so với phương pháp chẩn đoán và phân loại giai đoạn thông thường7. Các tổn thương trung thất như u, hạch lympho, có thể là tổn thương nguyên phát hoặc thứ phát. Việc chẩn đoán nguyên nhân gặp nhiều khó khăn do vị trí tổn thương khó tiếp cận và thủ thuật xâm lấn trước đây có nguy cơ tai biến cao như: nội soi trung thất, nội soi lồng ngực, sinh thiết phổi dưới hướng dẫn CLVT. Nội soi phế quản siêu âm là thủ thuật an toàn, kết hợp giữa nội soi phế quản với thiết bị siêu âm phế quản để đánh giá cũng như tiếp cận với cấu trúc như: u, hạch lympho ở trung thất. Tại Trung tâm hô hấp Bệnh viện Bạch Mai mới áp dụng phương pháp nội soi phế quản siêu âm gần đây, nhưng chưa có nghiên cứu nào đầy đủ về nội soi phế quản siêu âm trong ung thư phổi. Do đó, chúng tôi tiến hành nghiên cứu này với 3 mục tiêu sau: 1. Nhận xét một số đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của ung thư phổi. 2. Nhận xét typ mô bệnh học và giai đoạn TNM theo IASLC lần thứ 8 của ung thư phổi. 3. Nhận xét kết quả của nội soi phế quản siêu âm trong ung thư phổi.