ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG VÀ TÍNH KHÁNG KHÁNG SINH Ở BỆNH NHÂN NHIỄM KHUẨN HUYẾT DO E. COLI TẠI BỆNH VIỆN BỆNH NHIỆT ĐỚI TRUNG ƯƠNG TỪ 7/2015 ĐẾN 6/2020

Abstract

Nhiễm khuẩn huyết (NKH) là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính, do vi khuẩn gây bệnh xâm nhập vào máu và sinh độc tố gây ra hội chứng nhiễm trùng, nhiễm độc nặng có thể dẫn đến sốc và tử vong. 1 Bệnh cảnh lâm sàng của nhiễm khuẩn huyết rất đa dạng, khó chẩn đoán và việc điều trị vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Hiện nay, mặc dù đã có nhiều loại kháng sinh thế hệ mới và thiết bị hồi sức hiện đại được sử dụng để điều trị nhiễm khuẩn huyết, nhưng tỷ lệ tử vong do nhiễm khuẩn huyết vẫn còn rất cao, chiếm khoảng 15%, tỷ lệ này tăng đến 50% trong số các ca sốc nhiễm khuẩn (SNK). 2 Căn nguyên gây nhiễm khuẩn huyết rất đa dạng, chủ yếu tập trung ở hai nhóm vi khuẩn Gram âm và Gram dương. Xét nghiệm cấy máu tìm được vi khuẩn là tiêu chuẩn vàng để khẳng định chắc chắn nhiễm khuẩn huyết, nhưng thực tế kết quả cấy máu dương tính rất thấp, chỉ khoảng 4-12%. 3 Tỷ lệ căn nguyên gây nhiễm khuẩn huyết cũng khác nhau, tùy thuộc vào lứa tuổi, cơ địa và các bệnh lý nền kèm theo. Bên cạnh sự khác nhau về tỷ lệ phân lập được vi khuẩn gây nhiễm khuẩn huyết, tính nhạy cảm với kháng sinh cũng khác nhau tuỳ thuộc loại vi khuẩn gây bệnh trong cùng một nhóm Gram dương hoặc Gram âm. Nhiễm khuẩn huyết do vi khuẩn E. coli thường có tỷ lệ mắc và tỷ lệ tử vong cao bởi bệnh cảnh lâm sàng thường nặng và sốc nhiễm khuẩn thường hay xảy ra do nội độc tố (bản chất là lipopolysaccharide) trên thành tế bào vi khuẩn hoạt hoá quá trình đáp ứng viêm. Rất nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng bắt đầu điều trị kháng sinh ở giai đoạn sớm của bệnh sẽ làm giảm tỷ lệ tử vong ở các bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết. 4 Trong khi đó, việc sử dụng kháng sinh ban đầu lại chủ yếu là lựa chọn kháng sinh theo kinh nghiệm, đòi hỏi người thầy thuốc phải có kiến thức định hướng căn nguyên gây bệnh dựa vào lâm sàng và tính nhạy cảm của loại vi khuẩn đó với các kháng sinh điều trị theo kinh nghiệm. Hiện nay đã xuất hiện một tỷ lệ lớn vi khuẩn E. coli có khả 2 năng đề kháng cao với các loại kháng sinh thường dùng, làm cho việc điều trị bệnh nhân trở nên khó khăn hơn rất nhiều. Ở Việt Nam, cho đến thời điểm này đã có nhiều nghiên cứu về lâm sàng, cận lâm sàng, tính nhạy cảm kháng sinh của các vi khuẩn gây nhiễm khuẩn huyết Gram âm nói chung và vi khuẩn E. coli nói riêng, như nghiên cứu của tác giả Trần Minh Quân, Lê Văn Nam và Hoàng Thị Nhung. 5 6 7 Hầu hết các nghiên cứu này đều cho thấy biểu hiện lâm sàng, cận lâm sàng của nhiễm khuẩn huyết do E. coli rất đa dạng. Hầu hết các chủng E. coli phân lập được đều có xu hướng kháng với kháng sinh nhóm cephalosporin thế hệ III, nhóm quinolon và tỷ lệ sinh ESBL có xu hướng tăng. Tuy nhiên, với mỗi cơ sở điều trị khác nhau thì việc đánh giá lâm sàng, cận lâm sàng có thể sẽ khác nhau và tính nhạy cảm với kháng sinh của vi khuẩn E. coli cũng thay đổi theo thời gian. Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương là nơi tiếp nhận hầu hết các bệnh nhân mắc bệnh nhiễm trùng, trong đó có rất nhiều bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết với các bệnh cảnh lâm sàng đa dạng. Để có thêm các thông tin về tình hình nhiễm khuẩn huyết do E. coli, tính nhạy cảm kháng sinh của vi khuẩn, giúp cho bác sĩ lâm sàng có thêm các thông tin để lựa chọn kháng sinh điều trị theo kinh nghiệm thích hợp, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và tính kháng kháng sinh ở bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết do E. coli tại bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương từ 7/2015 đến 6/2020" với các mục tiêu sau: 1. Nhận xét đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết do E. coli tại bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương từ 7/2015 đến 6/2020 . 2. Đánh giá tính kháng kháng sinh của vi khuẩn E. coli phân lập được trên các bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết này.