ẢNH HƯỞNG TRÊN CƠ VÂN Ở BỆNH NHÂN HỘI CHỨNG VÀNH CẤP ĐƯỢC ĐIỀU TRỊ BẰNG STATIN VÀ MỐI LIÊN QUAN VỚI TÍNH ĐA HÌNH GEN SLCO1B1

Abstract

Hội chứng mạch vành cấp (HCMVC) bao gồm: (1) Nhồi máu cơ tim (NMCT) có đoạn ST chênh lên trên điện tim đồ; (2) Hội chứng mạch vành cấp không có ST chênh lên bao gồm hai dạng bệnh cảnh: NMCT không ST chênh lên và đau thắt ngực không ổn định. Trên thế giới, HCMVC là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu, tại Châu Âu: có 1,8 triệu người tử vong hàng năm do HCMVC, chiếm 20% tổng số nguyên nhân tử vong1. Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới năm 2008, tỉ lệ tử vong do bệnh tim mạch là 31%, trong đó tử vong do bệnh mạch vành chiếm 46% ở nam và 38% ở nữ 2. Statin là thuốc hạ lipid máu được chỉ định rộng rãi nhất để điều trị và ngăn ngừa bệnh lý động mạch vành nhằm chống xơ vữa động mạch vành, tác dụng chống viêm giúp ổn định mảng xơ vữa. Statin thường an toàn và dung nạp tốt hầu hết các bệnh nhân, một trong các tác dụng không mong muốn thường gặp khi điều trị statin là ảnh hưởng trên cơ, triệu chứng cơ liên quan đến sử dụng statin có nhiều mức độ từ đau cơ nhẹ không tăng enzym creatine kinase (CK) đến tiêu cơ vân cấp đe dọa tới tính mạng. Mặc dù có nhiều thử nghiệm ngẫu nhiên báo cáo tỉ lệ biến cố bất lợi tương tự bao gồm đau cơ, yếu cơ… giữa nhóm statin và nhóm giả dược, đã báo cáo tỉ lệ mắc các triệu chứng cơ liên quan đến sử dụng statin là 0,28%-16% 3,4, thường các dạng tổn thương cơ nhẹ liên quan đến sử dụng statin tự khỏi. Tuy nhiên, đây là nguyên nhân thường xuyên dẫn đến bệnh nhân bỏ thuốc hoặc tự ngừng thuốc. Việc không tuân thủ và ngừng điều trị statin có liên quan đến tỉ lệ biến cố tim mạch và tử vong cao, tăng nguy cơ gấp 1,5 lần tái NMCT hoặc nhập viện cho các biến cố tim mạch khác 5. Trong HCMVC, cần điều trị statin cường độ cao ngay từ ban đầu, thậm chí phải tăng liều khi chưa đạt được mục tiêu. Do việc tăng liều điều trị tăng ảnh hưởng trên cơ vân, nên các bác sĩ lâm sàng thường điều trị statin có liều điều trị dưới ngưỡng khuyến cáo 6. Statin hoạt động bằng cách ức chế tổng hợp 3-hydroxy-3-methylglutaryl coenzyme A (HMG-CoA) thành mevalonate, từ đó giảm tổng hợp cholesterol và giảm nguy cơ bệnh động mạch vành. Sự ức chế này xảy ra trong tế bào gan. Gen SLCO1B1 mã hóa chất vận chuyển anion hữu cơ polypeptide 1B1 (OATP1B1), đóng vai trò chính trong việc vận chuyển statin vào tế bào gan. Các kiểu gen SLCO1B1 như: SLCO1B1 *5, *15, và *17 làm giảm chức năng gen SLCO1B1 và hoạt tính của protein OATP1B1 từ đó làm giảm vận chuyển statin vào trong tế bào gan và tăng nồng độ statin trong máu dẫn đến tổn thương cơ vân 7. Hiện nay trên thế giới đã có các nghiên cứu xác định được tính đa hình của gen SLCO1B1. Tuy nhiên, ở Việt Nam mới có rất ít nghiên cứu xác định tính đa hình của gen SLCO1B1, cũng như mối liên quan giữa các đa hình gen này với ảnh hưởng trên cơ vân trên bệnh nhân điều trị statin. Do đó, chúng tôi thực hiện đề tài: “Ảnh hưởng trên cơ vân ở bệnh nhân hội chứng mạch vành cấp được điều trị statin và mối liên quan với tính đa hình của gen SLCO1B1” với hai mục tiêu: 1. Khảo sát ảnh hưởng trên cơ vân trong vòng 3 tháng khi điều trị statin bằng thang điểm SAMS-CI ở bệnh nhân HCMVC tại Viện Tim mạch Việt Nam trong thời gian 08/2019-10/2020. 2. Khảo sát tính đa hình của gen SLCO1B1 và mối liên quan với các ảnh hưởng trên cơ vân của statin trong quần thể bệnh nhân nói trên