XÂY DỰNG QUY TRÌNH VÀ THẨM ĐỊNH PHƯƠNG PHÁP ĐỊNH LƯỢNG SELEN HUYẾT TƯƠNG BẰNG QUANG PHỔ HẤP THỤ NGUYÊN TỬ

Abstract

Các vi chất dinh dưỡng, trong đó có các vi khoáng chất đóng vai trò trung tâm trong quá trình trao đổi chất và duy trì chức năng của các mô cơ quan của cơ thể con người. Do đó, bổ sung vi khoáng đầy đủ là vô cùng cần thiết, nhưng cung cấp một lượng dư thừa vi khoáng chất lại có thể có hại. Có rất ít bằng chứng cho việc bổ sung các vi chất dẫn đến giảm tỷ lệ nhiễm trùng ở người cao tuổi, bệnh động mạch vành hoặc bệnh ác tính. Tuy nhiên có nhiều bằng chứng cho rằng bổ sung vi chất có lợi ích là trong một số bệnh hiểm nghèo, và đối với trẻ em ở các nước đang phát triển với chế độ ăn thiếu chất. Cần nhiều thử nghiệm lâm sàng hơn với kết quả lâm sàng tốt để tối ưu hóa lượng ăn trong phòng ngừa và điều trị bệnh1. Selenium (Se) hay selen là một trong những nguyên tố vi lượng thiết yếu cho cơ thể, và người có tình trạng Selen thấp có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc các bệnh khác nhau, chẳng hạn như ung thư và bệnh tim. Trong những năm gần đây, nghiên cứu Se đã thu hút được sự quan tâm rất lớn vì vai trò quan trọng của nó đối với các selenoprotein chống oxy hóa để bảo vệ chống lại stress oxy hóa được khởi xướng bởi các loại oxy phản ứng dư thừa (ROS) và các loại nitơ phản ứng (NOS). Quá trình tổng hợp selenoprotein đòi hỏi sự kết hợp độc đáo của axit amin selenocystein (Sec) vào protein được chỉ đạo bởi codon UGA, cũng là một codon kết thúc2. Quan tâm đến nghiên cứu Se đã dẫn đến việc phát hiện ra ít nhất 30 selenoprotein; tuy nhiên, vai trò chức năng sinh hóa của một số selenoprotein này vẫn chưa được biết. Ngoài dạng selenoprotein, Se có thể tồn tại ở nhiều dạng hóa học khác nhau trong vật liệu sinh học dưới dạng hợp chất Se hữu cơ, như selenomethionine và dimethylselenide, và selenit vô cơ và selenat. Trong thực phẩm, Se chủ yếu hiện diện dưới dạng selenomethionine, đây là một nguồn Se quan trọng trong chế độ ăn uống ở người, và cũng là một dạng hóa học thường được sử dụng để bổ sung Se trong các thử nghiệm lâm sàng. Mối lo ngại về các bệnh thiếu hụt tiềm ẩn liên quan đến tình trạng Se thấp đã dẫn đến việc thiết lập các yêu cầu hàng ngày được đề nghị cho Se ở nhiều quốc gia. Tuy nhiên, lượng Se dư thừa thông qua bổ sung và lạm dụng tiềm năng của nó vì liệu pháp sức khỏe cũng có thể gây nguy cơ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe nếu việc sử dụng thuốc không được điều chỉnh đúng cách2. Nhiễm độc Se có thể xảy ra khi nuốt phải cấp tính hoặc mãn tính lượng Se dư thừa. Các triệu chứng ngộ độc Se bao gồm mất sắc tố da, rụng tóc, đổi màu móng hoặc giòn, triệu chứng đường tiêu hóa, mệt mỏi, khó chịu và bệnh lý thần kinh ngoại biên 3-5. Ở người, thiếu hụt Se có thể gây ra bệnh cơ tim cục bộ được gọi là bệnh Keshan, đặc biệt ảnh hưởng đến trẻ em và phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ. Se có thể được phân tích trực tiếp trong nước tiểu, huyết tương, huyết thanh, máu toàn phần, móng tay và tóc6-10. Nó cũng có thể được xác định gián tiếp bằng cách đo hoạt động của glutathione peroxidase mô 11. Một số kỹ thuật đã được đề xuất để phân tích Se, đặc biệt là trong các “dung dịch sinh học”12-16. Hiện nay phương pháp quang phổ hấp thụ nguyên tử sử dụng lò điện (Graphite furnace atomic absorption spectrometry) là phương pháp hay dùng nhất để định lượng Se trong máu. Tuy nhiên chưa chưa có nhiều đơn vị triển khai xét nghiệm trên. Do đó đề tài thực hiện với mục tiêu: 1. Xây dựng quy trình định lượng selen huyết tương bằng phương pháp quang phổ hấp thụ nguyên tử. 2. Thẩm định phương pháp định lượng selen huyết tương bằng phương pháp quang phổ hấp thụ nguyên tử.