KHẢO SÁT SỰ TUÂN THỦ ĐIỀU TRỊ THUỐC KHÁNG KẾT TẬP TIỂU CẦU BẰNG THANG ĐIỂM MORISKY Ở CÁC BỆNH NHÂN BỆNH ĐỘNG MẠCH CHI DƯỚI ĐƯỢC CAN THIỆP

Abstract

Bệnh động mạch chi dưới (BĐMCD) mạn tính chỉ tình trạng một phần hoặc toàn bộ chi dưới không được cung cấp đầy đủ máu đáp ứng nhu cầu hoạt động sinh lý của chi với thời gian trên hai tuần, nguyên nhân hay gặp là do vữa xơ động mạch1. BĐMCD mạn tính là bệnh lý nặng, không chỉ đe dọa khả năng bảo tồn chi mà còn đe dọa tính mạng bệnh nhân. Việc điều trị BĐMCD mạn tính thật sự là thách thức đối với bác sĩ chuyên khoa mạch máu. Theo thống kê, hiện nay ở Châu Âu và Bắc Mỹ có khoảng 27 triệu người bị mắc bệnh này. Tại Mỹ, theo nghiên cứu của John W. York và Spence M. Taylor (2010) mỗi năm có hơn 10 triệu người mắc BĐMCD, trong đó bệnh nhân trên 70 tuổi chiếm tỉ lệ 14,5%. Mỗi năm có trên 100.000 bệnh nhân cần phải điều trị tái lưu thông mạch máu, trong đó cắt cụt chi chiếm tỉ lệ từ 1 đến 7% tất cả các trường hợp2,3. Tuy chưa có số liệu cụ thể ở Việt Nam nhưng theo nghiên cứu mô hình bệnh tật tại Viện Tim mạch Việt Nam giai đoạn 2003 – 2007, nhóm bệnh lý động mạch cũng có sự gia tăng đáng kể, từ 1,7% (năm 2003) tăng lên 3,4% (năm 2007)4. Tùy thuộc vào giai đoạn của bệnh, có thể áp dụng các phương pháp điều trị khác nhau như nội khoa, tập luyện có giám sát, can thiệp nội mạch, phẫu thuật bắc cầu mạch chi dưới. Trong đó, việc áp dụng kỹ thuật can thiệp nội mạch nhằm tái lưu thông mạch máu trong điều trị BĐMCD mạn tính hiện nay được các phẫu thuật viên chuyên ngành mạch máu khắp nơi trên thế giới ủng hộ vì những lợi ích mà kỹ thuật này mang lại cho bệnh nhân như: kỹ thuật ít xâm lấn, trong quá trình can thiệp chỉ cần gây tê tại chỗ, thời gian can thiệp ngắn nên bệnh nhân hồi phục nhanh và ít biến chứng5,6. Tuy nhiên, sau can thiệp BĐMCD mạn tính có một tỉ lệ đáng kể huyết khối gây tắc mạch cấp và tái hẹp mạch máu do hiện tượng co lại của thành mạch sau khi nong động mạch, cũng như hiện tượng quá sản lớp áo trong mạch máu và tái cấu trúc thành mạch. Vì vậy, huyết khối gây tắc mạch cấp và tái hẹp sau can thiệp BĐMCD vẫn là những thách thức rất lớn và khá thường gặp trong thực hành lâm sàng hàng ngày7–10. Thuốc kháng kết tập tiểu cầu (KKTTC) là chỉ định bắt buộc sau khi can thiệp nội mạch, giúp phòng ngừa huyết khối gây tắc mạch cấp cũng như giảm tỷ lệ tái hẹp mạch máu ở các bệnh nhân BĐMCD mạn tính được can thiệp. Sự kém tuân thủ điều trị thuốc KKTTC ở các bệnh nhân này góp phần làm tăng tỉ lệ tắc mạch cấp hoặc tái hẹp mạch sau can thiệp, tăng nguy cơ tử vong, tăng tỉ lệ tái nhập viện và tăng chi phí điều trị chăm sóc. Chính vì vậy tuân thủ điều trị thuốc KKTTC ở bệnh nhân BĐMCD mạn tính được can thiệp là hết sức cần thiết. Có nhiều thang điểm đánh giá tuân thủ điều trị thuốc và một trong những bảng câu hỏi bệnh nhân được sử dụng thường xuyên nhất để đánh giá tuân thủ thuốc là thang điểm tuân thủ thuốc Morisky 8 (MMAS- 8), bảng câu hỏi bệnh nhân được sử dụng rộng rãi để đo lường sự tuân thủ các liệu pháp điều trị trong lâm sàng do tính đơn giản và chi phí thấp11. Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu nào tìm hiểu, đánh giá sự tuân thủ điều trị ở các bệnh nhân BĐMCD mạn tính được can thiệp. Vậy câu hỏi đặt ra là tỉ lệ bệnh nhân BĐMCD được can thiệp có tuân thủ điều trị dùng thuốc và không tuân thủ thuốc KKTTC là bao nhiêu? Liệu có yếu tố nào liên quan đến việc tuân thủ điều trị của nhóm bệnh nhân này không? Để đi tìm câu trả lời cho câu hỏi trên, chúng tôi tiến hành nghiên cứu: “Khảo sát sự tuân thủ điều trị thuốc kháng kết tập tiểu cầu bằng thang điểm Morisky ở các bệnh nhân bệnh động mạch chi dưới được can thiệp”. Với hai mục tiêu: 1. Khảo sát sự tuân thủ điều trị thuốc kháng kết tập tiểu cầu bằng thang điểm Morisky 8 ở bệnh nhân bệnh động mạch chi dưới mạn tính được can thiệp nội mạch qua da tại Viện Tim mạch Việt Nam. 2. Tìm hiểu một số yếu tố liên quan đến sự tuân thủ điều trị thuốc kháng kết tập tiểu cầu ở các bệnh nhân nói trên.