THỰC TRẠNG MẮC BỆNH BỤI PHỔI THAN CỦA NGƯỜI LAO ĐỘNG TẠI CÔNG TY KHO VẬN VÀ CẢNG CẨM PHẢ, QUẢNG NINH, NĂM 2019

Abstract

Than là nguồn cung cấp năng lượng quan trọng, chiếm 27,62% tiêu thụ năng lượng trên thế giới năm 2018 [1]. Người lao động ngành than phải tiếp xúc với các yếu tố có hại và nguy hiểm, có nguy cơ xảy ra các tai nạn lao động như sập hầm lò, trượt ngã, hay mắc các bệnh nghề nghiệp như bệnh bụi phải silic, bệnh bụi phổi amiăng, bệnh bụi phổi than. Cùng với tốc độ phát triển công nghiệp nhanh chóng, bệnh nghề nghiệp là vấn đề sức khỏe cần được quan tâm trên toàn thế giới. Theo báo cáo tại hội nghị an toàn và sức khỏe toàn cầu lần thứ 15, số người chết do thương tích và bệnh nghề nghiệp là 20 nghìn người mỗi năm, cao gấp 2 lần số người chết do chiến tranh. Tạo ra gánh nặng kinh tế bằng 4% tổng sản phẩm quốc nội [2], [3]. Bệnh bụi phổi than còn được biết đến với tên gọi bệnh bụi phổi đen, là một bệnh đặc hiệu của người lao động ngành than [4]. Người lao động khai thác than và những công việc liên quan đến than thường xuyên phơi nhiễm với bụi than, qua một vài năm bụi than hít vào sẽ tích lũy trong phổi, gây xơ hóa phổi. Kết quả gây bụi phổi than và các biến chứng [5]. Bụi phổi than là bệnh xơ hóa phổi tiến triển không hồi phục và hiện tại chưa có thuốc đặc trị, người lao động mắc bệnh bụi phổi than thường có biểu hiện lâm sàng nghèo nàn như ho, tức ngực, khó thở [6]. Năm 2013 trên thế giới có 25000 người chết do bệnh bụi phổi than giam 4000 người so với năm 1990 [7]. Tuy nhiên bệnh bụi phổi than vẫn là vấn sức khỏe gây gánh nặng đáng kể cho người lao động ngành than và có kế hoạch dài hạn để giải quyết, đặc biệt với một số nước có nguồn lao động làm công việc khai thác và chế biến than cao như Trung Quốc, Nga, Ucraina, Việt Nam. Tại Việt Nam trước khi bệnh bụi phổi than được bổ sung vào danh mục các bệnh nghề nghiệp được bảo hiểm xã hội năm 2014 thì những người lao động mắc bệnh bụi phổi than thường được chẩn đoán là bệnh bụi phổi silic [8]. Trên thế giới còn thiếu số liệu thống kê đầy đủ và các nghiên cứu chuyên sâu về bệnh bụi phổi than [9]. Một số yếu tố được xác định làm tăng nguy cơ mắc bệnh bụi phổi than như: hút thuốc lá, không mặc trang thiết bị bảo hộ lao động, mắc các bệnh mạn tính, nam giới [10]. Những hiểu biết về các yếu tố liên quan đến bệnh bụi phổi than còn hạn chế và cần được nghiên cứu thêm. Công ty Kho vận và cảng Cẩm Phả được thành lập vào tháng 4 năm 1990 là thành viên độc lập của Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam, làm nhiệm vụ chế biến, nhập và kinh doanh than, vận tải than bằng đường bộ, đường sắt, đường thủy nội địa, ven biển, viễn dương, hoạt động dịch vụ hỗ trợ khai thác mỏ than. Năm 2019 sản lượng than tiêu thụ của Công ty đạt 41.495 triệu tấn, doanh thu đạt 69.024 tỷ đồng, lợi nhuận đạt 5.510 tỷ đồng. Thu nhập bình quân người lao động đạt 10,218 triệu đồng/người-tháng, tăng 5,4% so với năm 2018 [11]. Tuy nhiên tỷ lệ hiện mắc bệnh bụi phổi than của người lao động và mối liên quan đến bệnh tại Công ty hiện nay vẫn chưa có số liệu cụ thể. Mặt khác theo quy định hiện hành tại Việt Nam bệnh bụi phổi than chỉ được khám phát hiện bệnh nghề nghiệp chỉ khi người lao động có thâm niên từ 5 năm trở nên. Do vậy, chúng tôi tiến hành đề tài: “Thực trạng mắc bệnh bụi phổi than của người lao động tại Công ty Kho vận và cảng Cẩm Phả, Quảng Ninh, năm 2019” để góp phần khám phát hiện sớm bệnh bụi phổi than cho ngay cả những công nhân có thâm niên công tác dưới 5 năm và khuyến cáo các biện pháp dự phòng bệnh bụi phổi than với 2 mục tiêu: 1. Xác định tỷ lệ hiện mắc bệnh bụi phổi than của người lao động tại Công ty Kho vận và cảng Cẩm Phả -Quảng Ninh, năm 2019 2. Mô tả một số yếu tố liên quan đến tỷ lệ hiện mắc bệnh bụi phổi than của người lao động tại Công ty Kho vận và cảng Cẩm Phả - Quảng Ninh, năm 2019 Từ đó đưa ra các khuyến nghị nhằm giảm tỷ lệ mắc bệnh bụi than cho người lao động tiếp xúc trực tiếp với bụi than của Công ty Kho vận và cảng Cẩm Phả nói riêng và Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam nói chung.