So sánh hiệu quả giảm đau sau mổ cắt tử cung hoàn toàn đường bụng bằng phương pháp gây tê cơ vuông thắt lưng với mặt phẳng cơ ngang bụng dưới hướng dẫn của siêu âm

Abstract

Kiểm soát đau sau mổ tốt đã được chứng minh có ý nghĩa quan trọng trong việc hạn chế tai biến, rút ngắn thời gian nằm viện sau phẫu thuật. Phẫu thuật cắt tử cung hoàn toàn được coi là một trong những phẫu thuật bụng lớn gây ra mức độ đau vừa và nặng. Hiện nay áp dụng giảm đau đa phương thức để giảm đau sau mổ, các nghiên cứu cho thấy giảm đau sau mổ dựa trên gây tê vùng mang lại hiệu quả cao và ít tác dụng không mong muốn hơn so với sử dụng opioid đơn thuần.1,2,3,4 Đối với các phẫu thuật lớn vùng ngực, bụng từ lâu gây tê ngoài màng cứng đã được coi như chuẩn vàng. Tuy nhiên trong một số trường hợp bệnh nhân có các bệnh lý toàn thân nặng, cần sử dụng thuốc chống đông trong và sau mổ hoặc có các cấu trúc giải phẫu gây khó khăn cho việc gây tê ngoài màng cứng thì việc lựa chọn phương pháp giảm đau sau mổ cần phải cân nhắc.5 Gây tê cơ vuông thắt lưng (Quadratus lumborum – QL block) dưới hướng dẫn siêu âm được Blanco đưa ra năm 2007 và được sử dụng để giảm đau cho các phẫu thuật bụng. Một nghiên cứu về hình ảnh trên người tình nguyện cho thấy thuốc tê có thể lan từ T5 đến L1, nên có thể áp dụng để giảm đau cho các phẫu thuật vùng bụng.6,7 QL block là một kỹ thuật dễ học vì có các dấu diệu nhận biết rõ ràng, người mới có thể học kỹ thuật này chỉ sau một vài lần thực hiện thủ thuật. Gây tê cơ vuông thắt lưng là gây tê thần kinh ngoại vi nên ít ảnh hưởng đến toàn thân, phù hợp với những bệnh nhân nặng hoặc chống chỉ định gây tê ngoài màng cứng.8 QL block có thể kiểm soát cả đau thành bụng và đau tạng; có thể được thực hiện cho cả người lớn, trẻ nhỏ và phụ nữ mang thai.8,9,10 QL block có thể kiểm soát đau tốt sau phẫu thuật bụng mở, nội soi, phẫu thuật vùng hông và xương đùi. Tác dụng giảm đau của QL block có thể kéo dài tới 24h đến 48h, trong đó có một số tác giả đặt catheter để kéo dài giảm đau một số khác lại thêm dexamethasone vào thuốc tê để kéo dài thời gian giảm đau.9 Gây tê mặt phẳng cơ ngang bụng (Transverse Abdominis Plane – TAP block) là kỹ thuật đưa một lượng thuốc tê tập trung vào mặt phẳng giữa cơ chéo bụng trong và cơ ngang bụng nơi mà các sợi thần kinh đốt sống đi qua mặt phẳng này.11,12 Các sợi thần kinh chi phối cho vùng da bụng, cơ và phúc mạc thành sẽ bị phong bế từ T7 – L1. TAP block chặn các dây thần kinh cảm giác chạy giữa cơ bụng và kiểm soát đau thành bụng.8,13 TAP block là kỹ thuật gây tê ngoại vi, không ức chế giao cảm, ít tác dụng không mong muốn, tác dụng giảm đau thành bụng hiệu quả đặc biệt 24 giờ đầu sau mổ.11 Kỹ thuật này giúp giảm opioid và đã được chứng minh sự hài lòng cao hơn với mức độ giảm đau.14 Hiện nay ở trên thế giới cũng như Việt Nam có rất ít các nghiên cứu về đánh giá tác dụng giảm đau của QL block và TAP block. Vì vậy tôi tiến hành nghiên cứu “So sánh hiệu quả giảm đau sau mổ cắt tử cung hoàn toàn đường bụng bằng phương pháp gây tê cơ vuông thắt lưng với mặt phẳng cơ ngang bụng dưới hướng dẫn của siêu âm” với mục tiêu sau: 1. So sánh hiệu quả giảm đau sau mổ cắt tử cung hoàn toàn đường bụng bằng phương pháp gây tê cơ vuông thắt lưng với mặt phẳng cơ ngang bụng dưới hướng dẫn của siêu âm. 2. So sánh một số tác dụng không mong muốn của hai phương pháp trên.