Đánh giá kết quả lâu dài của phong bế bằng cồn tuyệt đối trong điều trị giảm đau dây thần kinh sinh ba

Abstract

Bệnh đau dây thần kinh sinh ba Trigeminal Neuralgia (TGN) hay còn được gọi là tic douloureux (đau giật mặt) là bệnh lí không hiếm gặp tuy nhiên bệnh có nhiều biểu hiện triệu chứng gây nhầm lẫn với các bệnh lí khác. Bệnh được biểu hiện bởi tình trạng đau mặt xảy ra ở một hay nhiều vùng chi phối cảm giác của dây thần kinh sinh ba. Các cơn đau có tính chất cơn đột ngột, rất dữ dội, cảm giác đau như điện giật, như bỏng rát1, cơn đau được mô tả là loại đau nhất mà con người biết đến. Trước đây khi chưa có phương pháp điều trị bệnh này, sự đau đớn làm cho bệnh nhân có thể tìm đến cái chết để giải thoát cơn đau vì vậy một số tác giả còn đặt tên bệnh này là bệnh “tự sát – Suicide disease” 2. Cơn đau xảy ra từng đợt và tình trạng này diễn ra khiến việc ăn uống, nói chuyện, đánh răng, hoặc những động chạm vào mặt trở nên khó khăn làm cho bệnh nhân phải thay đổi cuộc sống của mình để thích nghi3,8. Đau dây thần kinh sinh ba thứ phát còn do viêm, khối u, dị dạng mạch, sau can thiệp phẫu thuật vùng hàm-mặt4. Nguyên nhân liên quan đến sự chèn ép vào dây thần kinh sinh ba nơi nó xuất phát từ thân não5. Một số nguyên nhân khác bao gồm viêm, u gần dây thần kinh sinh ba và các u của chính dây thần kinh sinh ba, nhồi máu vùng cầu não6,7. Các phương pháp điều trị đau dây thần kinh sinh ba hiện nay có nhiều, tuy nhiên chưa có một phương pháp nào ưu thế tuyệt đối so với các phương pháp khác9. Lựa chọn phương pháp điều trị phải dựa vào nguyên nhân10. Điều trị đau dây thần kinh sinh ba bằng thuốc luôn được lựa chọn đầu tiên, khi điều trị nội khoa không kiểm soát được cơn đau hoặc bệnh nhân có tác dụng phụ thì phải điều trị bằng các phương pháp ngoại khoa11. Có nhiều phương pháp điều trị đau dây thần kinh sinh ba bằng can thiệp ngoại khoa như: phẫu thuật giải ép vi mạch, diệt hạch dây thần kinh sinh ba bằng song cao tần, tia xạ Gamma Knife, Glycerol Rhizolysis, áp lạnh, tiêm cồn12, 13,14,2. Mỗi phương pháp điều trị đều có những ưu điểm, nhược điểm khác nhau. Phương pháp điều trị đau dây thần kinh sinh ba bằng tiêm cồn tuyệt đối đã được áp dụng từ lâu, với ưu điểm đem lại hiệu quả giảm đau ngay sau khi can thiệp, giảm đau hoàn toàn, thời gian giảm đau khá dài và ít biến chứng liên quan đến can thiệp 13,15. Tại Việt Nam, kĩ thuật này không được áp dụng rộng rãi bằng các phương pháp khác như phẫu thuật giải ép vi mạch, can thiệp qua da khác. Nguyên nhân là có ý kiến cho rằng thời gian duy trì tác dụng giảm đau ngắn, tỉ lệ thành công của can thiệp thấp, đặc biệt là can thiệp lại nhiều lần, và có thể gây ra biến chứng liên quan đến can thiệp16. Hiện nay ở trong nước có ít nghiên cứu đánh giá về hiệu quả lâu dài của phương pháp điều trị đau dây thần kinh sinh ba dưới hướng dẫn của chụp mạch DSA. Có một số nghiên cứu nhưng chỉ tập chung chủ yếu vào hiệu quả giảm đau ngay sau can thiệp, chưa đánh giá hiệu quả giảm đau lâu dài. Vì vậy tôi thực hiện đề tài: "Đánh giá kết quả lâu dài của phong bế bằng cồn tuyệt đối trong điều trị giảm đau dây thần kinh sinh ba" Với hai mục tiêu: 1. Mô tả đặc điểm lâm sàng của bệnh nhân đau dây thần kinh sinh ba trước điều trị phong bế hạch 2. Đánh giá kết quả lâu dài của phong bế bằng cồn tuyệt đối trong điều trị giảm đau dây thần kinh sinh ba