ĐÁNH GIÁ KÍCH THƯỚC VÀ CHỨC NĂNG NHĨ TRÁI BẰNG SIÊU ÂM TIM Ở BỆNH NHÂN TĂNG HUYẾT ÁP VÀ ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TYPE 2 MỚI XUẤT HIỆN

Abstract

Tăng huyết áp và đái tháo đường type 2 là hai bệnh lý thường gặp đi kèm với nhau, ngày càng gia tăng theo độ tuổi, rối loạn chuyển hoá, béo phì và lối sống ít vận động. Theo Liên đoàn Đái tháo đường Thế giới (IDF), năm 2015 toàn thế giới có 415 triệu người (trong độ tuổi 20-79) bị bệnh đái tháo đường, tương đương cứ 11 người có 1 người bị đái tháo đường2. Nghiên cứu của Huang Xiao-bo năm 2017 có tới 36% các bệnh nhân tăng huyết áp có kèm đái tháo đường1. Tăng huyết áp thường phối hợp với đái tháo đường, rối loạn chuyển hóa thường liên quan đến xơ vữa động mạch và/hoặc bệnh thận do đái tháo đường. Tăng huyết áp là nguyên nhân tử vong hàng đầu về tim mạch. Tăng glucose mạn tính trong thời gian dài gây nên những rối loạn chuyển hóa carbohydrate, protide, lipide, gây tổn thương ở nhiều cơ quan khác nhau, đặc biệt ở tim và mạch máu, thận, mắt, thần kinh. Các bệnh nhân tăng huyết áp đi kèm với đái tháo đường type 2 thường có nguy cơ cao về biến chứng và tử vong tim mạch. Tăng huyết áp và đái tháo đường type 2 cũng có một số cơ chế bệnh sinh liên quan đến hoạt hoá quá mức hệ RAA, quá trình oxy hoá, quá trình viêm, giãn mạch qua trung gian insulin giảm, tăng hoạt động của hệ thần kinh giao cảm, rối loạn đáp ứng về miễn dịch, bất thường về giữ muối và nước, rối loạn chuyển hoá và tăng mô mỡ, tăng sản xuất aldosterone, cường insulin và kháng insuline. Những thay đổi sớm về chức năng tim ở bệnh nhân tăng huyết áp đi kèm với đái tháo đường type 2 ngày càng được quan tâm và đã có nhiều nghiên cứu về vấn đề này. Cả tăng huyết áp và đái tháo đường đều ảnh hưởng đến chức năng thất trái và đã có nhiều nghiên cứu về rối loạn chức năng thất trái ở bệnh nhân ĐTĐ cả trên thế giới và Việt Nam. Tuy nhiên, những nghiên cứu về chức năng nhĩ trái ở bệnh nhân tăng huyết áp đi kèm đái tháo đường type 2 mới xuất hiện còn ít. Trong thời kỳ tâm thất thu nhĩ trái đóng vai trò trữ máu, nhận máu từ tĩnh mạch phổi và dự trữ năng lượng dưới dạng áp lực. Nhĩ trái có chức năng dẫn máu đầu tâm trương và chức năng tống máu cuối tâm trương. Siêu âm tim là phương pháp thăm dò không chảy máu giúp đánh giá kích thước và chức năng của nhĩ trái với các kỹ thuật siêu âm tim TM, 2D, Doppler và kỹ thuật đánh dấu mô cơ tim. Kích thước và chức năng nhĩ trái trên siêu âm tim đã được chứng minh có mối liên quan chặt chẽ với rung nhĩ, đột quỵ, rối loạn chức năng tâm trương và tâm thu thất trái, các mức độ suy tim trên lâm sàng. Thể tích và chức năng nhĩ trái cũng là yếu tố tiên lượng độc lập đối với các biến cố tim mạch. Trên thế giới, đã có các tác giả như Teresa1, Secundo2báo cáo về mối liên quan giữa kích thước và chức năng nhĩ trái với tiên lượng bệnh nhân đái tháo đường đi kèm tăng huyết áp, đặc biệt với sự tiến triển thành của rối loạn chức năng thất trái, rung nhĩ và tử vong. Ở Việt Nam, đã có một số nghiên cứu của Nguyễn Hồng Sơn3, Tạ Mạnh Cường4 về chức năng nhĩ trái ở bệnh nhân tăng huyết áp, rung nhĩ nhưng chưa có nghiên cứu nào được tiến hành trên bệnh nhân đái tháo đường type 2 và trên tăng huyết áp kèm theo đái tháo đường mới xuất hiện. Chính vì vậy, chúng tôi tiến hành đề tài này với hai mục tiêu sau: 1. Khảo sát thể tích và chức năng nhĩ trái bằng phương pháp siêu âm tim ở các bệnh nhân tăng huyết áp và đái tháo đường type 2 mới xuất hiện trong vòng 12 tháng. 2. So sánh các thông số nghiên cứu ở nhóm bệnh nhân nói trên với các nhóm tăng huyết áp đơn thuần, đái tháo đường đơn thuần và nhóm khoẻ mạnh.