KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ VI PHẪU THUẬT U DÂY THẦN KINH SỐ VIII TẠI BỆNH VIỆT BẠCH MAI

Abstract

U dây thần kinh số VIII thường là u lành tính. U này đa số xuất phát từ dây thần kinh tiền đình, chỉ có một tỷ lệ nhỏ (<5%) từ dây thần kinh ốc tai nên bệnh còn được gọi là u tế bào schwann dây thần kinh tiền đình 1. Đây là loại u thường gặp nhất chiếm > 80% tổng số u góc cầu tiểu não (GCTN), nhưng chỉ chiếm 6-8% tổng số các loại u trong nội sọ 2, khối u có thể ở một bên hoặc cả hai bên trong hội chứng u xơ thần kinh loại 2 3. Phần lớn các khối u xảy ra ở lứa tuổi 40 đến 60 tuổi 4,5. U lành tính tiến và triển chậm, hiếm gặp ở trẻ con, tuy vậy sự phát triển của u không đồng đều trong các giai đoạn. Góc cầu tiểu não là vùng chật hẹp nên khi khối u dây thần kinh số VIII lớn dần lên sẽ chèn ép vào các dây thần kinh sọ, vùng góc cầu tiểu não, thân não, tiểu não, và dính vào các cấu trúc mạch máu, thần kinh xung quanh, có thể thấy dấu hiệu liệt mặt khi thăm khám, đôi khi thấy cả tổn thương dây V, dây IX, X, XI, hội chứng tiểu não, cuối cùng dẫn đến tăng áp lực nội sọ. Nếu không phẫu thuật kịp thời hoặc phẫu thuật muộn thì tỉ lệ tử vong và tàn phế cao 6. Việc chẩn đoán u dây thần kinh số VIII sớm gặp nhiều khó khăn do biểu hiện lâm sàng của khối u đa dạng và không đặc hiệu. Trước những năm 70 chẩn đoán dựa chủ yếu vào lâm sàng, X quang sọ qui ước, hiệu quả không cao. Ngày nay với sự phát triển của các phương tiện thăm dò chức năng, chẩn đoán hình ảnh, đặc biệt là chụp cộng hưởng từ mà việc chẩn đoán u dây thần kinh số VIII được thuận lợi hơn rất nhiều. Ở nước ta, các tuyến cơ sở còn thiếu phương tiện và chưa quan tâm đúng mức hoặc chưa am hiểu sâu sắc về bệnh lý này. Thời gian phát hiện bệnh còn chậm do triệu chứng thầm lặng, bệnh nhân nghĩ về vấn đề của tai mũi họng nhiều hơn, sự lầm tưởng là các bệnh thông thường nên bệnh nhân được đưa đến các trung tâm phẫu thuật thần kinh thường ở giai đoạn muộn. Điều trị u dây thần kinh số VIII thường là phẫu thuật, hoặc phẫu thuật kết hợp với xạ trị và theo dõi định kỳ. Do khối u ở vùng góc cầu là vùng nguy hiểm chèn ép vào mạch máu và thần kinh, đôi khi khối u lớn chèn ép vào thân não nên việc phẫu thuật các khối u ở vùng này thường ở các trung tâm phẫu thuật thần kinh lớn và các bệnh viện lớn có đội ngũ bác sỹ có trình độ chuyên môn sâu và có các trang thiết bị hiện đại như: kính vi phẫu, máy theo dõi và dò dây thần kinh số VII, máy hút siêu âm giúp phẫu thuật an toàn và hiệu quả hơn, làm giảm thiểu tối đa tổn thương nhu mô não lành và cố gắng tránh được các dây thần kinh có thể, dặc biệt là dây thần kinh mặt và các mạch máu lớn. Ở Việt Nam, đã có một số đề tài điều trị u dây thần kinh số VIII được nghiên cứu. Song việc nghiên cứu một cách hệ thống về lâm sàng, chẩn đoán và điều trị vẫn chưa được đề cập nhiều, và kết quả chưa được như mong đợi như tỷ lệ tử vong chiếm 4,2-21,4%, liệt mặt ngoại biên sau mổ đến 91-100% 7,8. Bên cạnh đó, vẫn còn nhiều quan điểm chưa thống nhất về phương pháp điều trị như: chỉ sinh thiết và xạ phẫu, phẫu thuật, theo dõi... Chính vì thế chúng tôi nghiên cứu đề tài: “Kết quả điều trị vi phẫu thuật u dây thần kinh số VIII tại Bệnh viện bạch mai” với mục tiêu như sau: 1. Mô tả đặc điểm lâm sàng và chẩn đoán hình ảnh u dây thần kinh số VIII. 2. Đánh giá kết quả vi phẫu thuật u dây thần kinh số VIII.