RỐI LOẠN DÁNG ĐI VÀ THĂNG BẰNG DO BỆNH PARKINSON

Abstract

Bệnh Parkinson là một bệnh thoái hóa thần kinh tiến triển, một trong các bệnh lý hay gặp của hệ ngoại tháp, bị gây ra bởi sự rối loạn dopaminnergic và nondopaminergic, có ảnh hưởng 1 – 2% người trên 60 tuổi1. Tỉ lệ mắc bệnh Parkinson dự kiến tăng đáng kể cùng với sự già hóa dân số, dự báo đến năm 2040 sẽ có 14,2 triệu trường hợp trên thế giới mắc Parkinson2. Các triệu chứng của bệnh Parkinson bao gồm các triệu chứng vận động và ngoài vận động. Những triệu chứng ngoài vận động là suy giảm nhận thức, rối loạn chức năng thực vật, rối loạn giấc ngủ, trầm cảm, rối loạn tiêu hóa, rối loạn tiểu tiện, đau, dị cảm.... Bên cạnh triệu chứng ngoài vận động, bệnh nhân Parkinson còn có các triệu chứng vận động, đặc trưng là giảm động, cứng đờ, run khi nghỉ và tư thế không ổn định3,4. Rối loạn dáng đi và thăng bằng là triệu chứng vận động phổ biến của bệnh nhân Parkinson và là nguyên nhân gây tăng nguy cơ ngã và làm giảm chất lượng cuộc sống ở bệnh nhân Parkinson ngay cả ở những giai đoạn sớm. Trong các nghiên cứu dịch tễ học, rối loạn dáng đi và thăng bằng luôn được xác định là yếu tố nguy cơ chính gây ngã và chấn thương. Chấn thương do ngã đứng thứ sáu trong số những nguyên nhân thường gặp gây tử vong ở người Mỹ trên 65 tuổi5. Đặc biệt, ngã do rối loạn dáng đi và thăng bằng là một vấn đề sức khỏe có thể phòng tránh nhưng chưa được thực sự cộng đồng quan tâm. Ngã là một trong những đặc điểm tàn tật thường gặp nhất ở bệnh nhân Parkinson với tỉ lệ ngã rất cao, có 38,8% bệnh nhân đã được báo cáo ngã ít nhất một lần kể từ khi bị bệnh Parkinson, và tỉ lệ ngã tái phát là 68% trong thời gian theo dõi từ 3 – 12 tháng6,7. Hậu quả của ngã rất nghiêm trọng và ảnh hưởng đến không chỉ người bị ngã, mà cả gia đình và cộng đồng của họ. Ngã có thể dẫn đến các chấn thương như chấn thương đầu và gãy xương hông, góp phần làm tăng nỗi sợ ngã, giảm mức độ hoạt động và suy giảm chức năng, dẫn đến giảm chất lượng cuộc sống ở các bệnh nhân Parkinson. Tìm hiểu sâu hơn về rối loạn dáng đi và thăng bằng ở bệnh nhân Parkinson sẽ cung cấp thông tin hữu ích để xác định những bệnh nhân Parkinson có nguy cơ bị ngã và có thể đóng góp vào việc phát triển các can thiệp cụ thể để ngăn ngừa ngã. Ngăn ngừa ngã đã trở thành một trong những nhu cầu quan trọng cần được đáp ứng trong bệnh Parkinson, bệnh nhân Parkinson cần được đánh giá nguy cơ ngã khi thăm khám ban đầu và trong quá trình theo dõi điều trị. Ở Việt Nam, các công trình nghiên cứu chủ yếu tập trung vào rối loạn dáng đi và thăng bằng ở người cao tuổi nói chung mà chưa có nhiều nghiên cứu đánh giá về rối loạn dáng đi và thăng bằng ở bệnh nhân Parkinson, vì vậy chúng tôi tiến hành đề tài nghiên cứu: "Rối loạn dáng đi và thăng bằng do bệnh Parkinson” với hai mục tiêu: Mục tiêu 1: Đánh giá nguy cơ ngã do rối loạn dáng đi và thăng bằng ở bệnh nhân Parkinson. Mục tiêu 2: Đánh giá một số yếu tố liên quan đến nguy cơ ngã do rối loạn dáng đi và thăng bằng ở bệnh nhân Parkinson.