Rối loạn đông máu và kết quả điều trị bằng vitamin K1 trong ngộ độc cấp một số hóa chất diệt chuột kháng vitamin K tác dụng kéo dài thường gặp

Abstract

Các hóa chất diệt chuột ngày càng được sử dụng rộng rãi ở cả nông thôn, thành phố với mục đích bảo vệ nông nghiệp, diệt chuột trong các khu công nghiệp, hộ gia đình... Trong đó loại hóa chất diệt chuột (HCDC) được sử dụng phổ biến nhất là loại kháng vitamin K tác dụng kéo dài. Do sẵn có, ngộ độc hóa chất diệt chuột cũng là một trong những cấp cứu thường gặp trên thế giới cũng như ở Việt Nam. Trước đây, ngộ độc HCDC loại kháng vitamin K chủ yếu là wafarin. Tuy nhiên, do sự đề kháng wafarin của chuột, HCDC phổ biến dần thay thế bằng nhóm kháng vitamin K tác dụng dài, là những hợp chất tan tốt trong lipid, tác dụng rất dài có thể tới nhiều tháng và mạnh hơn wafarin khoảng 100 lần (do đó còn gọi là superwafarin). Tại Việt Nam, bromadiolon và flocoumafen là 2 HCDC gây ngộ độc phổ biến nhất. Đặc biệt, bệnh nhân (BN) ngộ độc nhóm HCDC kháng vitamin K tác dụng dài do độc tính cao, kéo dài thường sẽ gây rối loạn đông máu (RLĐM), chảy máu lâm sàng nặng nề như xuất huyết não, xuất huyết tiêu hóa, chảy máu tiết niệu, chảy máu ổ bụng, dưới da, mắt...có thể tử vong nếu đến muộn hoặc không tuân thủ liệu pháp điều trị vitamin K1 dài ngày. Trong điều trị ngộ độc HCDC kháng vitamin K tác dụng dài, rất nhiều khó khăn đặt ra cho các bác sĩ cấp cứu, hồi sức chống độc như hầu như không có nghiên cứu về độc động học trên người của các hợp chất này, chưa có hướng dẫn đồng thuận về thời gian liệu trình điều trị. Ngừng điều trị dựa trên kết quả đông máu bình thường ở bệnh nhân vẫn đang điều trị vitamin K1 có thể nguy hiểm. Ở phần lớn các TTCĐ trên thế giới cũng như TTCĐ bệnh viện Bạch Mai trước đây, do không có xét nghiệm định lượng nên rất khó xác định khi nào dừng điều trị vitamin K1. Thường phải thử nghiệm ngừng vitamin K1 (theo dõi đông máu 48-72 giờ để quyết định dùng tiếp hay dừng) nhiều lần, liệu trình phức tạp với nguy cơ xuất huyết cho bệnh nhân4-6. Gần đây, tại Việt Nam đã triển khai được quy trình và tiến hành định lượng nồng độ bromadiolon và flocoumafen huyết thanh bằng phương pháp sắc lỏng ký khối phổ (LC-MS/MS). TTCĐ Bệnh viện Bạch Mai hiện tại đã tiến hành phác đồ điều trị ngộ độc HCDC kháng vitamin K bằng vitamin K1 và các biện pháp điều trị khác. Quá trình điều trị chúng tôi có áp dụng kết quả xét nghiệm định lượng, giúp đánh giá chẩn đoán, theo dõi tái phơi nhiễm và xây dựng liệu trình điều trị thích hợp. Do đó, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Rối loạn đông máu và kết quả điều trị bằng vitamin K1 trong ngộ độc cấp một số hóa chất diệt chuột kháng vitamin K tác dụng kéo dài thường gặp”, với mục tiêu: 1. Khảo sát đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của rối loạn đông máu ở bệnh nhân ngộ độc một số hóa chất diệt chuột kháng vitamin K tác dụng kéo dài (bromadiolon, flocoumafen). 2. Đánh giá kết quả điều trị rối loạn đông máu bằng phác đồ vitamin K1 trong ngộ độc hóa chất diệt chuột kháng vitamin K tác dụng kéo dài