ĐẶC ĐIỂM HÌNH ẢNH VÀ GIÁ TRỊ CẮT LỚP VI TÍNH, CỘNG HƯỞNG TỪ TRONG CHẨN ĐOÁN U CUỘN NHĨ

Abstract

U cuộn nhĩ (glomus tympanicum) là khối u hiếm gặp , lành tính, tiến triển chậm, giàu mạch máu 1,2, thuộc nhóm u cuộn cảnh (glomus tumor), là một loại u thần kinh nội tiết, chiếm dưới 1% u vùng đầu cổ3. U xuất phát từ mào thần kinh (neural crest), là sự phát triển nhanh của tế bào u cận hạch trong môi trường giàu mạch máu. Các u cuộn nhĩ có thể có yếu tố gia đình hoặc không có yếu tố gia đình. Tác giả Baysal và cộng sự cho thấy các đột biến dòng mầm ty thể tại phức hợp gen II, SDHB, SDHD có tính di truyền trong u cuộn cảnh4. Ụ nhô là vị trí điển hình thường gặp nhất, tuy nhiên u cũng có thể nằm ở bất kì vị trí nào dọc đường đi của dây thần kinh Jacobson (nhánh của dây IX) hoặc dây thần kinh Arnord (nhánh tai của dây X)5,6 . Bệnh nhân thường có triệu chứng sớm nên lúc phát hiện trên nội soi là một khối mô mềm trong hòm nhĩ ranh giới rõ mà không có xâm lấn xương đi kèm. Khi u phát triển ra quanh chuỗi xương con, nó sẽ làm đầy hang nhĩ, tắc vòi Eustachian và lan vào hang chũm, rất ít trường hợp gây bào mòn xương7. Phẫu thuật cắt bỏ u cuộn nhĩ là phương pháp điều trị tốt nhất3. Matthew L Carlson và cộng sự nghiên cứu trên 115 bệnh nhân từ năm 1973 đến 2014 cho thấy có thể cắt toàn bộ khối u trên 90% trường hợp, số còn lại phải để lại một phần khối u do ở giai đoạn tiến triển u dính vào động mạch cảnh, thần kinh mặt, xương bàn đạp và cửa sổ tròn3. Lựa chọn đường mổ phụ thuộc kích thước, vị trí, tuổi bệnh nhân và kinh nghiệm phẫu thuật. Với các khối u chỉ nằm ở trung nhĩ, phẫu thuật viên sẽ lựa chọn đường đi thẳng từ ống tai ngoài vào. Với các khối u phát triển xuống hạ nhĩ cần mở thêm đường tiếp cận vào ngách mặt để bộc lộ và cố gắng lấy toàn bộ khối u 1. Trên lâm sàng u cuộn nhĩ phần lớn gây ra triệu chứng ù tai theo nhịp mạch, trên nội soi cho thấy một khối mô mềm màu đỏ hoặc xanh thẫm nằm phía sau màng nhĩ. Cắt lớp vi tính và cộng hưởng từ trở nên cần thiết để phát hiện khối u, chẩn đoán phân biệt và xác định phạm vi của nó. Ngày nay chẩn đoán xác định dựa vào cắt lớp vi tính, cộng hưởng từ và chụp mạch. Chẩn đoán trước phẫu thuật là rất quan trọng, điều trị chủ yếu là ngoại khoa, lấy trọn khối u. Những năm gần đây biện pháp xạ trị hoặc phẫu thuật bằng gamma-knife cho kết quả ấn tượng về khả năng kiểm soát khối u cũng như hạn chế biến chứng có liên quan dây thần kinh sọ.3 U cuộn nhĩ là một bệnh lí hiếm gặp, tuy nhiên ở Việt Nam nghiên cứu về u cuộn nhĩ còn ít, việc chẩn đoán và điều trị chưa phổ cập rộng rãi trong y tế nói chung và trong chuyên khoa tai mũi họng nói riêng. Để giúp chẩn đoán và điều trị hiệu quả, chúng tôi tiến hành đề tài: “Đặc điểm hình ảnh và giá trị của chụp cắt lớp vi tính và cộng hưởng từ trong chẩn đoán u cuộn nhĩ” với hai mục tiêu: 1. Mô tả đặc điểm hình ảnh của u cuộn nhĩ trên cắt lớp vi tính và cộng hưởng từ. 2. Giá trị của cắt lớp vi tính, cộng hưởng từ trong chẩn đoán u cuộn nhĩ có đối chiếu phẫu thuật.