ĐÁNH GIÁ SỰ THAY ĐỔI PHÁT ÂM Ở TRẺ VA QUÁ PHÁT ĐỘ III, IV

Abstract

VA hay Amydal vòm (Végétations Adénoides-VA)là tổ chức lympho nằm ở họng mũi, thuộc vòng Waldeyer. VA phát triển mạnh ở tuổi từ 6 tháng đến 6 tuổi để thực hiện nhiệm vụ miễn dịch dịch thể và tế bào sau khi hết miễn dịch truyền sang từ mẹ và thoái triển khi trẻ 15 tuổi và hiếm khi thấy ở người trưởng thành 1. Trong một nghiên cứu đánh giá hệ thống gần đây đã chỉ ra rằng tỷ lệ VA quá phát ở trẻ dưới 6 tuổi là 34,5% 2. VA quá phát độ III, IV gây bít tắc, che lấp cửa mũi sau từ ở mức độ > 50% cho đến hoàn toàn dẫn đến cản trở đường thở, giảm thông khí, giảm độ rộng của khoang họng mũi, giảm độ rung của các cấu trúc họng mũi và khoang mũi từ đó ảnh hưởng tới cấu âm và cộng hưởng do đó ảnh hưởng tới giọng 3. Sally K. Gallena cho rằng trẻ sẽ gặp khó khăn khi phát âm mũi /m/, /n/, /ŋ/4, nói giọng của trẻ thay đổi do luồng hơi khi lên đến vòm bị cản trở tốc độ khi đi vào hốc mũi và xoang do VA độ III và IV chiếm trên 50% khoảng trống ở vòm và cửa mũi sau4. Sự thay đổi về giọng khi phát âm này gây tác động không tốt đến tâm lý của bố mẹ/ người chăm sóc, tới sức khoẻ tâm thần, kết quả học tập của trẻ đặc biệt những trẻ lứa tuổi tiền học đường và học đường, đang hoàn thiện kỹ năng nói và giao tiếp. VA quá phát tác động trực tiếp đến việc phát âm và gây ảnh hưởng tới một số môn học như tập đọc, ngoại ngữ, thanh nhạc,…khiến trẻ giảm sút thành tích học tập và gây tâm lý tự ti cho trẻ. Nghiên cứu của Gomaa và cộng sự cho thấy, có 30% trẻ VA quá phát bị ảnh hưởng tới giọng nói, với mức độ thay đổi giọng tùy thuộc mức độ quá phát của VA 5. Điều này cho thấy việc can thiệp VA sớm hay không và xây dựng các bài luyện âm sau khi nạo VA sẽ giúp trẻ giải quyết những vấn đề nêu trên, hoàn thiện kỹ năng phát âm, tự tin giao tiếp, hòa nhập và học tập 5. Tại Việt Nam, tính đến thời điểm này mặc dù có rất nhiều tài liệu nghiên cứu về phân độ VA tuy nhiên chúng tôi chưa tìm thấy tài liệu nghiên cứu nào về sự thay đổi giọng nói của trẻ có VA quá phát độ III, IV. Việc phát hiện và can thiệp VA sẽ giúp trẻ giải quyết những vấn đề nêu trên, hoàn thiện kỹ năng phát âm, tự tin giao tiếp, hòa nhập và học tập. Vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu “Đánh giá sự thay đổi phát âm ở trẻ VA quá phát độ III, IV” với mục tiêu: Đánh giá sự thay đổi phát âm ở trẻ 4 đến 6 tuổi có VA quá phát độ III-IV.