ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG RỐI LOẠN HÀNH VI Ở BỆNH NHÂN RỐI LOẠN TÂM THẦN DO SỬ DỤNG CÁC CHẤT DẠNG AMPHETAMINE

Abstract

Amphetamine và các chất dạng amphetamine (ATS- Amphetamine type stimulants) thuộc nhóm kích thích hệ thần kinh trung ương 1, đã được sử dụng trong y tế từ những năm 1932. Những chỉ định đầu tiên của nhóm chất này là điều trị xung huyết mũi, chứng ngủ rũ, hội chứng parkinson trong viêm não, trầm cảm, chứng tăng động – giảm chú ý (ADHD)... 2. Bên cạnh các tác dụng điều trị bệnh kể trên, khi sử dụng amphetamine và các chất dạng amphetamine mang lại cảm giác hưng phấn, tăng cường sự tập trung chú ý, tăng cường hiệu suất trong công việc, cảm giác tỉnh táo và tự tin 3. Việc sử dụng thường xuyên và kéo dài amphetamine và các chất dạng amphetamine gây ra nguy cơ lệ thuộc nhanh chóng và có thể mang lại nhiều hậu quả về mặt sức khỏe, đặc biệt là sức khỏe tâm thần 3,4. Các triệu chứng rối loạn tâm thần do sử dụng amphetamine và các chất dạng amphetamine rất đa dạng 5,6, bao gồm các triệu chứng loạn thần 7, các triệu chứng rối loạn cảm xúc 8, trí nhớ, chú ý và đặc biệt là các rối loạn hành vi9. Các rối loạn hành vi cấp tính có thể là hệ quả của trạng thái nhiễm độc khi sử dụng ATS như kích động, đập phá, gây hấn; các rối loạn hành vi do hoang tưởng, ảo giác chi phối; các hành vi tình dục không an toàn 10,11. Bệnh nhân có thể có những hành vi nguy hiểm như tự sát, tự hủy hoại hoặc gây thương tích cho người xung quanh ... Rối loạn hành vi bán cấp và mạn tính có thể là hậu quả của trạng thái trầm cảm và suy giảm dopamine sau sử dụng ATS như chậm chạp, thu rút quan hệ, giảm khả năng học tập và công việc, thờ ơ với ngoại cảnh 8. Bên cạnh đó, bệnh nhân còn có những hành vi xung động thèm chất và muốn tái sử dụng chất 16,17. Tiến triển của các rối loạn hành vi ở bệnh nhân rối loạn tâm thần do sử dụng ATS thường phức tạp, đôi lúc dẫn tới khó điều trị và tiên lượng. Trong khoảng mười năm trở lại đây, Việt Nam đã có những nghiên cứu về các rối loạn liên quan đến việc sử dụng ATS, trong các nghiên cứu đó tỷ lệ các rối loạn hành vi rất cao dao động từ 40%-100% 18,25. Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu nào tập trung về rối loạn hành vi ở nhóm bệnh nhân sử dụng ATS. Chính vì vậy, để góp phần làm rõ đặc điểm các rối loạn hành vi ở bệnh nhân sử dụng amphetamine và các chất dạng amphetamine, chúng tôi tiến hành thực hiện nghiên cứu đề tài: “Đặc điểm lâm sàng rối loạn hành vi ở bệnh nhân rối loạn tâm thần do sử dụng các chất dạng amphetamine” với mục tiêu sau: Mô tả đặc điểm lâm sàng rối loạn hành vi ở bệnh nhân rối loạn tâm thần do sử dụng các chất dạng amphetamine điều trị nội trú.