MÔ TẢ ĐẶC ĐIỂM TĂNG HUYẾT ÁP BUỔI SÁNG BẰNG HOLTER HUYẾT ÁP TRÊN BỆNH NHÂN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG CAO TUỔI

Abstract

Theo tuyên bố đồng thuận của chuyên gia Châu Á công bố năm 2018, tăng huyết áp (THA) buổi sáng là khi huyết áp (HA) buổi sáng ≥ 135/85 mmHg với phương pháp theo dõi HA liên tục tại nhà. Trong đó HA buổi sáng là trung bình các lần đo HA trong vòng 2 giờ sau khi thức dậy. Nếu không biết thời điểm thức dậy của bệnh nhân, HA buổi sáng sẽ là giá trị trung bình của các lần đo HA vào buổi sáng với buổi sáng định nghĩa từ 6 giờ sáng tới 10 giờ sáng 1. Theo nhiều nghiên cứu các biến cố tim mạch quan trọng thường xảy ra vào buổi sáng, đặc biệt là ngay sau khi thức dậy 2, 3. Hiện tượng này có liên quan chặt chẽ với sự thay đổi sinh học của HA và THA quá mức vào buổi sáng 4,5. Nhiều báo cáo đã ủng hộ rằng điều gọi là THA buổi sáng này có liên quan chặt chẽ đến tổn thương cơ quan đích và nguy cơ biến cố tim mạch 6-15. Một nghiên cứu cho thấy, cứ tăng 10 mmHg trong HA tâm thu buổi sáng, nguy cơ đột quỵ tăng tương ứng 22%16. Ở những bệnh nhân mắc bệnh đái tháo đường (ĐTĐ) týp 2, những người bị THA buổi sáng được phát hiện có tỷ lệ mắc bệnh thận, bệnh võng mạc, bệnh mạch vành và bệnh tim mạch khác cao hơn so với những người không bị THA buổi sáng 15. Tỷ lệ THA buổi sáng được xác định theo đo HA lưu động hoặc HA tại nhà dao động từ 15,9% đến 55,9% 17-21. Còn với đối tượng người cao tuổi mắc ĐTĐ hiện chưa có công bố chính thức nào về tỷ lệ THA buổi sáng. Tuổi cao, giới tính nam, uống rượu thường xuyên, sử dụng nhiều thuốc hạ áp và HA cao hơn được đo tại phòng khám là những yếu tố chính quyết định sự khác biệt về HA giữa buổi sáng và buổi tối theo nghiên cứu Jichi về THA, trong đó HA được tự đo tại nhà 22, 23. Bệnh nhân mắc hội chứng chuyển hóa có tỷ lệ mắc THA buổi sáng cao hơn24. Một nghiên cứu khác theo dõi HA cho thấy THA buổi sáng có liên quan đến tuổi cao, đường huyết lúc đói tăng cao và HATT 24 giờ cao hơn 25. Bệnh nhân bị ĐTĐ có xu hướng biểu hiện xơ cứng động mạch nhanh chóng và do đó có nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao hơn bao gồm đột quỵ và bệnh tim mạch vành. Có thể việc kiểm soát đường huyết không đầy đủ26 hoặc xảy ra kháng insulin27 kích hoạt hoạt động giao cảm, dẫn đến THA buổi sáng ở bệnh nhân ĐTĐ và hơn nữa HA buổi sáng tăng như một yếu tố gây bất ổn của mảng xơ vữa động mạch 28. Kết hợp lại với nhau, những kết quả này cho thấy rằng kiểm soát đường huyết kém có thể làm tăng tốc độ tổn thương mạch máu ở bệnh nhân ĐTĐ bằng cách gây ra THA buổi sáng. Hiện nay, việc đánh giá THA buổi sáng ở bệnh nhân ĐTĐ, đặc biệt là ở người cao tuổi chưa có nhiều nghiên cứu được công bố tại Việt Nam. Vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Mô tả đặc điểm tăng huyết áp buổi sáng bằng Holter huyết áp trên bệnh nhân đái tháo đường cao tuổi” với mục tiêu: 1. Mô tả đặc điểm của tăng huyết áp buổi sáng ở bệnh nhân đái tháo đường cao tuổi bằng holter huyết áp. 2. Tìm hiểu một số yếu tố liên quan đến tăng huyết áp buổi sáng ở nhóm đối tượng nghiên cứu.