ĐÁI THÁO ĐƯỜNG KHỞI PHÁT MỚI SAU GHÉP THẬN VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN TẠI BỆNH VIỆN BẠCH MAI

Abstract

Bệnh thận mạn tính là một vấn đề sức khỏe có tính toàn cầu. Theo thống kê năm 2021 của Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kì (CDC – Centrers for Disease Control and Prevention), có tới hơn 15% dân số Mỹ tức là hơn 37 triệu người mắc bệnh thận mạn tính.1 Ngoài tỉ lệ mắc cao, bệnh thận mạn còn mang đến gánh nặng rất lớn về kinh tế với người bệnh. Bởi vậy, các phương pháp điều trị thay thế với bệnh thận mạn luôn là vấn đề được quan tâm. Trong đó, ghép thận là phương pháp mang lại hiệu quả cao. Mặc dù, tỉ lệ sống còn của thận ghép và bệnh nhân ghép thận hiện nay đã được cải thiện đáng kể. Tuy nhiên, vẫn còn một số biến chứng sau ghép ảnh hưởng lớn tới kết quả điều trị. Trong đó, cần kể đến biến chứng đái tháo đường khởi phát mới sau ghép (New-Onset Diabetes After Transplantation – NODAT). Theo nghiên cứu của Hệ thống Dữ liệu bệnh Thận Hoa Kỳ (USRDS) thực hiện trên 11659 bệnh nhân, đái tháo đường khởi phát sau ghép thận có liên quan đến tỷ lệ mất mảnh ghép tăng hơn 60% (OR 1,63; [KTC 95% 1,46 – 1,84] ) và tỷ lệ tử vong tăng gần 90% (1,87 [1,60 – 2,18]).2 Trong nhiều năm, do chưa có một tiêu chuẩn chẩn đoán thống nhất về tình trạng bệnh này nên tỉ lệ chính xác của NODAT rất khó xác định. Một số nghiên cứu đã đưa ra tỉ lệ NODAT ở Hoa Kỳ sau ghép thận từ 4 đến 25%.3 Vậy đái tháo đường khởi phát sau ghép thận là một biến chứng sau ghép thận có tỉ lệ mắc không nhỏ và dẫn tới nhiều hậu quả nặng nề. Các yếu tố nguy cơ của đái tháo đường khởi phát sau ghép thận có thể thay đổi được hoặc không thay đổi được, trong đó gồm cả yếu tố nguy cơ trước ghép và sau ghép. Các yếu tố nguy cơ không thay đổi được đó là tuổi, chủng tộc, tiền sử gia đình. Ngoài ra, còn một nhóm các yếu tố nguy cơ tiềm năng gây khởi phát mới đái tháo đường sau ghép như tình trạng tiền đái tháo đường trước khi cấy ghép, người nhiễm HCV, cytomegalovirus,..3 Tóm lại, tình trạng đái tháo đường khởi phát mới sau ghép thận, nếu không được kiểm soát tốt sẽ gây ra rất nhiều hậu quả, các nguy cơ cần kể đến bao gồm: Thải ghép, nhiễm trùng, các biến cố tim mạch, giảm chức năng thận ghép, suy thận ghép, thậm chí tử vong, ,…4. Từ những cơ sở trên, cần nhận định NODAT là một biến chứng sau ghép thận có thể dẫn tới nhiều hậu quả nặng nề, ảnh hưởng lớn đến thời gian sống của mảnh ghép và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Việc tầm soát đái tháo đường khởi phát sau ghép thận thường xuyên để phát hiện và điều trị sớm nhất là cần thiết, nhưng, trên thực tế tại Việt Nam, nhiều bác sĩ chưa chú ý tới NODAT trong quá trình theo dõi và điều trị cho bệnh nhân sau ghép thận. Xuất phát từ những vấn đề trên và nhận thấy các ảnh hưởng nặng nề của đái tháo đường khởi phát sau ghép đối với bệnh nhân ghép thận, chúng tôi tiến hành thực hiện nghiên cứu: “Đái tháo đường khởi phát mới sau ghép thận và một số yếu tố liên quan tại bệnh viện Bạch Mai” với hai mục tiêu sau: 1. Khảo sát tỉ lệ đái tháo đường khởi phát ở bệnh nhân sau ghép thận tại bệnh viện Bạch Mai. 2. Tìm hiểu một số yếu tố liên quan tới đái tháo đường khởi phát ở nhóm đối tượng nghiên cứu.