Luân văn chuyên khoa cấp 2

Abstract

Bệnh tăng huyết áp (THA) là bệnh phổ biến trong nhóm bệnh không lây nhiễm (BKLN) và đang tiếp tục gia tăng trên thế giới. Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới, THA là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong sớm cho khoảng 10 triệu người năm 2015 trong đó có 4,9 triệu người do bệnh mạch vành và 3,5 triệu người do đột quỵ, đồng thời THA cũng là yếu tố nguy cơ tiềm ẩn biến chứng của các bệnh nãm tính khác. Trên toàn cầu hiện có hơn 1,2 tỷ người THA và dự kiến sẽ tăng 1,5 tỷ vào năm 2025; Hơn ¾ THA ở các nước đang phát triển chưa được phát hiện, quản lý điều trị và dưới 20% kiểm soát được huyết áp mục tiêu1 2. Tại Việt Nam, tử vong do các BKLN chiếm 81,4% trong tổng số nguyên nhân tử vong và 73,7% tổng gánh nặng bệnh tật theo DALY và 41,5% tử vong trước 70 tuổi. Trong đó THA là nguyên nhân chính của 39,5% trong số 287.200 ca tử vong do các bệnh tim mạch và đột quỵ năm 20193, cũng là nguyên nhân hàng đầu gây gánh nặng bệnh tật do các biến chứng và suy giảm chức năng nhận thức người bệnh. Năm 2021 tỷ lệ THA tại Việt Nam chiếm 26,2% trong nhóm 18-69 tuổi; trong đó nam giới là 33,3% và nữ giới là 19,1% và có xu hướng tăng ở người trẻ tuổi4. Tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới là nhu cầu cấp bách thể hiện qua các chủ chương chính sách của Đảng và nhà nước, trong đó định hướng tiếp cận chủ động sàng lọc phát hiện và quản lý điều trị THA theo nguyên lý y học gia đình5. Tăng nguồn lực tổ chức thực hiện sàng lọc chủ động phát hiện THA tại cộng đồng là giải pháp dự phòng và kiểm soát biến chứng, nhưng thực tế còn khoảng trống lớn nhóm người trưởng thành, cả những người có nguy cơ cao chưa được đo huyết áp định kỳ hàng năm. Thực trạng còn 56,9% THA trong cộng đồng chưa được phát hiện, 24,9% THA đang được quản lý điều trị (QLĐT) ở tất cả các tuyến y tế, trong số này có 19% đang QLĐT tại trạm y tế (TYT); tỷ lệ kiểm soát được huyết áp mục tiêu đạt 9,7% 6 7. Quyết định số 155/2022/QĐ - TTg về việc “Phê duyệt chiến lược quốc gia phòng chống bệnh không lây nhiễm và rối loạn sức khỏe tâm thần giai đoạn 2022 - 2025” đã đặt ra mục tiêu ít nhất 80% người từ 40 tuổi được đo huyết áp 1 lần/năm để phát hiện THA, 50% người tăng huyết được phát hiện và ít nhất 50% người phát hiện THA được quản lý điều trị, đồng thời 95% số trạm y tế (TYT) có đủ năng lực chuyên môn và sẵn có thuốc thiết yếu điểu trị THA8. Tỉnh Cao Bằng là tỉnh miền núi phía Bắc, điều kiện kinh tế xã hội còn khó khăn, dân số hơn 531.000 người với hơn 10 nhóm dân tộc thiểu số. Cao Bằng có 10 đơn vị hành chính cấp huyện, và 161 xã, phường trong đó có đến 121 xã thuộc khu vực 39. Với điều kiện kinh tế xã hội và phong tục tập quán, hành vi lối sống của người dân, các BKLN trong đó THA cũng là vấn đề sức khỏe mà ngành y tế Cao Bằng đang có kế hoạch triển khai mô hình phát hiện quản lý điều trị tại TYT. Tuy nhiên đến nay chưa có nghiên cứu mô hình can thiệp trên địa bàn tỉnh áp dụng cho TYT xã về triển khai phát hiện, quản lý THA. Trước tình hình đó, câu hỏi đặt ra là: Thực trạng hoạt động phát hiện, quản lý và điều trị THA tại trạm y tế Cao Bằng được triển khai như thế nào? Những giải pháp nào là phù hợp và hiệu quả để tăng cường năng lực tuyến xã trong sàng lọc phát hiện và QLĐT THA? Để trả lời được những câu hỏi trên, đề tài nghiên cứu “Thực trạng phát hiện, quản lý điều trị tăng huyết áp tại các trạm y tế xã tỉnh Cao Bằng và hiệu quả một số giải pháp can thiệp” đã được thực hiện với hai mục tiêu sau: 1. Mô tả thực trạng phát hiện và quản lý điều trị tăng huyết áp tại trạm y tế xã tỉnh Cao Bằng, năm 2021. 2. Đánh giá hiệu quả một số giải pháp can thiệp nhằm cải thiện hoạt động phát hiện và quản lý điều trị tăng huyết áp tại trạm y tế xã tỉnh Cao Bằng, năm 2021-2022.