Giá trị của cộng hưởng từ trong chẩn đoán phân biệt u màng não vùng góc cầu tiểu não và u bao thần kinh dây VIII

Abstract

Góc cầu tiểu não (GCTN) là vị trí thường gặp nhất của các u hố sau, chiếm khoảng 5-10% trong tổng số các u nội sọ 1 . U bao dây thần kinh dây VIII (UBTK8) và u màng não (UMN) là hai loại u nguyên phát thường gặp nhất với tỷ lệ lần lượt là 75-86% và 10-15% 1–3 . Khi khối u to lên sẽ chèn ép các cấu trúc ở GCTN như dây thần kinh sọ ở các lỗ nền sọ, mạch máu, thân não, tiểu não dẫn tới ứ trệ lưu thông dịch não tủy và cuối cùng dẫn đến tăng áp lực nội sọ 1,4–6 . Do biểu hiện lâm sàng đa dạng, không đặc hiệu cho từng loại u nên chẩn đoán sớm u tại GCTN còn gặp nhiều khó khăn và thách thức. Việc chẩn đoán phân biệt các khối u vùng GCTN có ý nghĩa trực tiếp tới lựa chọn phương án điều trị và phương thức phẫu thuật cho BN. Với UMN vùng GCTN bất kể kích thước, phẫu thuật là phương pháp được lựa chọn hàng đầu, trong phẫu thuật cần lấy u tối đa kèm phần màng não quanh u để tránh tái phát 1,2 . Còn với UBTK8, việc lựa chọn phương pháp điều trị phụ thuộc vào kích thước và triệu chứng lâm sàng của người bệnh 1,4 . Với những u kích thước nhỏ và/hoặc không gây triệu chứng lâm sàng đáng kể, lựa chọn ưu tiên trong điều trị là theo dõi định kì và có thể phối hợp với xạ trị. Với các UBTK8 kích thước lớn và/hoặc gây triệu chứng lâm sàng gây ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống BN cần phẫu thuật lấy bỏ toàn bộ hoặc một phần khối u và sau đó phối hợp với xạ trị. Trong phẫu thuật UBTK8, không ưu tiên lấy hết u mà có thể để lại môt phần u và xạ trị bổ trợ sau đó, mục đích là bảo tồn tối đa chức năng thần kinh, nhất là thần kinh mặt 1,4,6 . Cộng hưởng từ (CHT) với các chuỗi xung thường quy có tiêm chất đối quang từ được coi là phương pháp hữu hiệu trong chẩn đoán u não nói chung và u vùng GCTN nói riêng. Việc chẩn đoán phân loại UBTK8 và UMN vùng GCTN điển hình trên CHT thường quy thường không khó khăn. Tuy nhiên 2 việc chẩn đoán UBTK8 và UMN không điển hình với các đặc điểm hình ảnh chồng lấp nhau còn nhiều thách thức, có tới khoảng 25% UMN vùng GCTN bị chẩn đoán nhầm với UBTK8 7 . Do vậy, đã có một số nghiên cứu trên thế giới về vai trò của CHT thường quy có tiêm thuốc đối quang từ và CHT khuếch tán trong chẩn đoán phân biệt hai loại u 1,6,8–13 . Bao gồm các nghiên cứu về đặc điểm hình thái học trên CHT thường quy 1,6,14,15 và các nghiên cứu về định lượng tín hiệu, so sánh tỷ lệ tín hiệu u trên chuỗi xung T2W lát cắt mỏng (T2 3D) và bản đồ ADC giữa hai loại u 8–13 . Tại Việt Nam, mặc dù đã có một số nghiên cứu về đặc điểm hình thái của hai loại u trên CHT thường quy có tiêm chất đối quang từ để phân biệt hai loại u 16–18 , nhưng chưa có nghiên cứu đánh giá giá trị của định lượng tín hiệu, so sánh tỷ lệ tín hiệu u trên chuỗi xung trong chẩn đoán phân biệt UMN vùng GCTN và UBTK8. Chính vì vậy, chúng tôi thực hiện đề tài: “Giá trị của cộng hƣởng từ trong chẩn đoán phân biệt u màng não vùng góc cầu tiểu não và u bao dây thần kinh dây VIII” với hai mục tiêu: 1. Mô tả đặc điểm hình ảnh trên cộng hưởng từ của u màng não vùng góc cầu tiểu não và u bao dây thần kinh dây VIII. 2. Đánh giá giá trị của cộng hưởng từ trong chẩn đoán phân biệt u màng não vùng góc cầu tiểu não và u bao dây thần kinh dây VIII.