ÁP DỤNG BẢNG ĐIỂM SIÊU ÂM PHỔI TẠI GIƯỜNG ĐÁNH GIÁ THÔNG KHÍ VÙNG PHỔI Ở BỆNH NHÂN SUY HÔ HẤP CẤP TIẾN TRIỂN ĐƯỢC THÔNG KHÍ XÂM NHẬP

Abstract

Hội chứng suy hô hấp cấp tiến triển (Acute Respiratory Distress Syndrome - ARDS) là hội chứng thường gặp trong các khoa hồi sức cấp cứu có tỷ lệ tử vong cao và di chứng nặng nề. Theo nghiên cứu đa trung tâm về ARDS của Viện nghiên cứu sức khỏe quốc gia Mỹ (National Institutes of Health - NIH), tỷ lệ mắc của ARDS ước tính khoảng 75-100 người/100000 mỗi năm1, tỉ lệ điều trị ARDS trong khoa hồi sức là từ 10-15%2, với tỷ lệ tử vong lên tới 40%3. Ở Việt Nam, theo thống kê của Lương Quốc Chính và cộng sự (2019) tỉ lệ tử vong của ARDS tại Bệnh viện Bạch Mai là 57,1%4. Đặc trưng của ARDS là tình trạng tổn thương màng phế nang mao mạch lan tỏa gây tăng tính thấm mao mạch phổi, làm cho dịch và các chất có trong lượng phân tử cao từ trong lòng mạch thoát ra ngoài khoảng kẽ vào phế nang dẫn đến mất thể tích trao đổi khí bình thường còn gọi là hiện tượng “phổi nhỏ” (baby lung). Bên cạnh đó tổn thương phổi trong ARDS không phân bố ngẫu nhiên mà phụ thuộc theo chiều trọng lực nên hình ảnh đông đặc tập trung chủ yếu tại vùng đáy sau hai bên phổi5. Đánh giá mức độ thông khí phổi đóng vai trò quan trọng ở bệnh nhân ARDS, có thể thực hiện bằng nhiều phương pháp như khám lâm sàng, khí máu động mạch, đo áp lực thực quản tính áp lực xuyên thành, đo chỉ số căng xé (stress index), chụp X quang, cắt lớp vi tính, cắt lớp trở kháng (EIT - Electrical Impedence Tomography). Tuy nhiên các phương pháp này đều tồn tại những nhược điểm nhất định như không chính xác, không phổ biến, giá thành cao, tăng phơi nhiễm với tia X, rủi ro khi vận chuyển bệnh nhân6. Gần đây nhiều nghiên cứu về giá trị của siêu âm phổi trong ARDS và thu được những kết quả nhất định. Tương tự như CT, siêu âm phổi có khả năng đánh giá tốt thông khí từng vùng phổi, nên được ứng dụng trong theo dõi đáp ứng khi thực hiện nghiệm pháp huy động phế nang, thông khí nằm sấp, ECMO7–9. Ngoài ra, dựa vào hình ảnh siêu âm thu được có thể phân loại được dạng tổn thương khu trú hay lan tỏa, có giá trị trong việc lựa chọn chiến lược thông khí cũng như tiên lượng tử vong. Bảng điểm siêu âm phổi (Lung Ultrasound Score - LUS) lần đầu được giới thiệu bởi Bouhemad, thực hiện trên 12 vùng phổi, tính toán dựa trên các dấu hiệu A line, B line, đông đặc phổi, đã được chứng minh là công cụ tốt để đánh giá thông khí các vùng của phổi7. Các nghiên cứu trước đã chứng minh LUS có tương quan với các chỉ số PaO2/FiO2, chỉ số tổn thương phổi, EVLWI vì thế có thể sử dụng siêu âm phổi để đánh giá mức độ tổn thương phổi trên bệnh nhân ARDS10. Năm 2020, đại dịch Covid 19 bùng nổ trên phạm vi toàn cầu, tạo gánh nặng lớn cho hệ thống y tế hầu hết các quốc gia trong đó có Việt Nam. Bệnh gây ra bởi virus SARS - CoV- 2, xâm nhập vào đường hô hấp dưới, có thể tiến triển nặng thành tổn thương phổi ARDS. Trong bối cảnh đó, siêu âm phổi ngày càng được sử dụng rộng rãi trong phân loại, đánh giá mức độ nặng, điều trị bệnh nhân Covid 1911. Bên cạnh ưu điểm tiện dụng, thực hiện tại giường, chi phí thấp và dễ dàng lập lại, siêu âm phổi còn giảm được nguy cơ lây nhiễm cho bệnh nhân và nhân viên y tế. Hiện tại ở Việt Nam siêu âm phổi vẫn còn là vấn đề mới, chưa có nhiều nghiên cứu áp dụng siêu âm trong việc đánh giá thông khí vùng phổi ở bệnh nhân ARDS được thông khí xâm nhập. Vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Áp dụng bảng điểm siêu âm phổi đánh giá thông khí vùng phổi ở bệnh nhân ARDS được thông khí xâm nhập” với hai mục tiêu như sau: 1. Đặc điểm lâm sàng và hình ảnh siêu âm phổi theo bảng điểm siêu âm phổi ở bệnh nhân ARDS được thông khí xâm nhập 2. Nhận xét mối liên quan của chỉ số LUS với một số kết quả khí máu và cơ học phổi.