NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG VIÊM MŨI XOANG MẠN TÍNH CÓ POLYP ĐƯỢC PHẪU THUẬT Ở NGƯỜI CAO TUỔI

Abstract

Bệnh viêm mũi xoang mạn tính có polyp (Chronic Rhinosinusitis with nasal polyps) là bệnh thường gặp trong chuyên khoa Tai Mũi Họng. Bệnh có thể xuất hiện ở người lớn hoặc trẻ em, thường tiến triển kéo dài, không tự khỏi, điều trị dễ tái phát và có thể gây biến chứng đến các cơ quan lân cận. Ở Việt Nam, chưa có nghiên cứu về tỷ lệ PLMX trong dân cư, tuy nhiên Đào Xuân Tuệ1 nghiên cứu trong 600 trường hợp viêm xoang thấy 8,3% có polyp mũi. PLMX đã được nghiên cứu từ lâu, có nhiều công trình nghiên cứu sâu về các khía cạnh lâm sàng, cận lâm sàng, cơ chế bệnh sinh, miễn dich, dị ứng, gen... mang lại những thành tựu to lớn trong việc chẩn đoán và điều trị. Những năm gần đây, việc ứng dụng rộng rãi nội soi và chụp cắt lớp vi tính giúp nâng cao hiệu quả chẩn đoán và điều trị PLMX. CLVT giúp đánh giá bệnh tích, cho bản đồ chi tiết về giải phẫu mũi xoang đặc biệt là khi hốc mũi bị che lấp bởi polyp và có thể định hướng nguyên nhân gây viêm xoang.2,3 Hiện nay, nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh của PLMX vẫn đang được tiếp tục nghiên cứu vì tái phát sau điều trị với tỷ lệ còn cao dù đã được điều trị bằng phẫu thuật nội soi chức năng mũi xoang và điều trị nội khoa tích cực trước và sau mổ. Thực tế cho thấy nhiều bệnh nhân cùng độ nặng lâm sàng theo các đặc điểm của triệu chứng cơ năng, nội soi và CLVT mũi xoang, cùng môi trường sống nhưng đáp ứng với điều trị rất khác nhau. Mô bệnh học của PLMX theo các phân loại trước đây về các hình thái vi thể còn chồng chéo và có nhiều bàn cãi, chú trọng mô tả các đặc điểm mô học nhưng lại chưa có nhiều giá trị với các nhà lâm sàng. Năm 2014, Berrylin J.F. đã phân loại mô bệnh học polyp mũi dựa vào số lượng tế bào viêm chiếm ưu thế trong mô polyp, bao gồm: ưu thế bạch cầu ái toan, ưu thế bạch cầu trung tính và hỗn hợp. Tác giả cho rằng sự thâm nhập tế bào viêm trên mô bệnh học là một yếu tố quan trọng, cần được lưu ý để góp phần nâng cao hiệu quả trong điều trị PLMX.4,5 Cùng với sự phát triển của xã hội và đặc biệt là y học, tuổi thọ của con người ngày càng được nâng cao, số người có tuổi ngày càng nhiều. Việt Nam đã chính thức bước vào giai đoạn già hoá dân số từ năm 2011 và là một trong những quốc gia có tốc độ già hoá nhanh nhất thế giới. Năm 2017, số người cao tuổi chiếm 11,9% dân số. Dự báo đến 2038, người cao tuổi chiếm 20% tổng dân số và đến năm 2050 là 25%.6 Chính vì vậy mà bệnh nhân VMXMT có polyp mũi là người cao tuổi tại các bệnh viện hay khoa Tai Mũi Họng cũng khá thường gặp. Theo nghiên cứu của 1 số tác giả Võ Thanh Quang7 (2004), Nguyễn Trọng Tuấn8 (2015), Lưu Anh Tuấn9 (2018), tỷ lệ bệnh nhân  60 tuổi bị VMXMT có polyp trong các nghiên cứu trong khoảng 10-20%. Già không phải là bệnh nhưng già tạo điều kiện cho bệnh phát sinh và phát triển. Người cao tuổi ít khi chỉ mắc một bệnh mà thường có nhiều bệnh đồng thời, nhất là các bệnh mạn tính. Các triệu chứng bệnh của người cao tuổi thường ít khi điển hình do đó dễ bị bỏ quên hoặc làm sai lệch chẩn đoán. Bệnh của người cao tuổi cũng thường kém khả năng hồi phục và đồng thời hay phát sinh các tác dụng phụ cũng như tai biến trong quá trình điều trị.10 Chính do người cao tuổi có những đặc điểm bệnh lý khác biệt như vậy tuy nhiên ở Việt Nam hiện nay, việc nghiên cứu để đánh giá đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng đối với polyp mũi xoang ở người cao tuổi chưa nhiều hoặc ít được công bố, việc đối chiếu kết quả MBH với lâm sàng và CLVT còn ít được quan tâm. Vì vậy chúng tôi tiến hành đề tài “Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng viêm mũi xoang mạn tính có polyp được phẫu thuật ở người cao tuổi” với 2 mục tiêu: 1. Mô tả đặc điểm lâm sàng, nội soi và cắt lớp vi tính của viêm mũi xoang mạn tính có polyp mũi ở người cao tuổi. 2. Đối chiếu với kết quả mô bệnh học để rút kinh nghiệm trong chẩn đoán và chỉ định điều trị.