HIỆU QUẢ KIỂM SOÁT GLUCOSE MÁU BẰNG TƯ VẤN DINH DƯỠNG CHO PHỤ NỮ ĐÁI THÁO ĐƯỜNG THAI KỲ TẠI BỆNH VIỆN PHỤ SẢN HÀ NỘI NĂM 2019

Abstract

Hiện nay, đái tháo đường (ĐTĐ) là một trong những bệnh lý phổ biến và gia tăng nhanh chóng trên toàn cầu. Theo ước tính, số người trưởng thành (từ 20-79 tuổi) mắc bệnh ĐTĐ trên toàn cầu khoảng 438 triệu người năm 2020 và 630 triệu người vào năm 2045, trong đó, một nửa số người mắc bệnh thuộc Châu Á [1]. Tốc độ gia tăng của ĐTĐ vào khoảng 69% ở các nước đang phát triển và 20% ở các nước phát triển vào năm 2030 [2]. Việt Nam là một quốc gia đang phát triển thuộc Đông Nam Á, với dân số hơn 97 triệu người và tỷ lệ ĐTĐ týp 2 ngày càng gia tăng [3]. Năm 2015, 4,1% số người thuộc nhóm tuổi 18 - 69 tuổi mắc ĐTĐ và 3,6% bị tiền ĐTĐ [4], với mức tăng 8 - 20 % mỗi năm [5]. Theo Bệnh viện Nội tiết Trung ương, trong vòng 10 năm (2002 - 2012) tỷ lệ ĐTĐ ở người Việt Nam tăng 211%. Cùng với đó, ĐTĐ thai kỳ ngày càng tăng lên nhanh chóng do sự già hóa của độ tuổi sinh đẻ, sự gia tăng tỷ lệ thừa cân, béo phì và lối sống ít vận động trong cộng đồng. Mặc dù tỷ lệ ĐTĐ thai kỳ thay đổi tùy thuộc vào quần thể nghiên cứu, tiêu chí chọn mẫu, cỡ mẫu hoặc tiêu chẩn chẩn đoán, tỷ lệ này tại Việt Nam đã tăng từ 3,9% (2004) [6], lên 20,3% (2012) [3] và 20,9% (2017) [7]. Đái tháo đường thai kỳ nếu không được chẩn đoán sớm, điều trị và kiểm soát hợp lý sẽ dẫn đến nhiều hậu quả và biến chứng nghiêm trọng cho cả bà mẹ và thai nhi. Các biến chứng cho bà mẹ bao gồm sẩy thai, thai chết lưu, tiền sản giật, thai to dẫn đến khó sinh, hạ glucose máu sau sinh…[2]. Trẻ sơ sinh có nguy cơ bị hạ glucose máu, hạ canxi huyết, tăng hồng cầu và vàng da [8]. Các thử nghiệm lâm sàng cho thấy, nếu có phác đồ điều trị ĐTĐ thai kỳ thích hợp sẽ góp phần giảm thiểu kết quả xấu cho cả mẹ và con [9, 10] . Các biện pháp điều trị ĐTĐ thai kỳ dinh dưỡng điều trị, hoạt động thể lực, sử dụng thuốc hạ glucose máu… Các nghiên cứu cho thấy, 80-90% ĐTĐ thai kỳ có thể kiểm soát được glucose máu chỉ bằng chế độ dinh dưỡng và luyện tập hợp lý [11]. Liệu pháp dinh dưỡng tích cực được khuyến cáo bao gồm thiết lập được bữa ăn trong ngày với thành phần carbohydrate và năng lượng được khuyến cáo theo tuổi thai, chỉ số khối cơ thể, cân nặng của từng cá nhân nhằm đạt được mức glucose máu tối ưu, đảm bảo dinh dưỡng và năng lượng cần thiết cho sự phát triển của thai kỳ, tăng cân đầy đủ. Tại một số nước phương Tây, việc xây dựng một khẩu phần ăn đặc biệt dành cho thai phụ bị ĐTĐ thai kỳ (ĐTĐTK) đã mang lại những kết quả khả quan. Arendz và cộng sự thực hiện can thiệp cải thiện chế độ dinh dưỡng trên phụ nữ mang thai bị ĐTĐTK và cho thấy 77,2% số phụ nữ bị ĐTĐTK đã đạt được mức glucose máu ổn định sau khi nhận can thiệp và điều chỉnh chế độ ăn, 22,8% số trường hợp cần điều trị insulin bổ sung (p<0,05) [12]. Như vậy, điều chỉnh chế độ ăn là một biện pháp hiệu quả để kiểm soát glucose máu ở người bị ĐTĐTK. Tại Việt Nam, kiểm soát và điều trị ĐTĐTK ngày càng được quan tâm. Tuy nhiên, các nghiên cứu về hiệu quả của liệu pháp dinh dưỡng và chế độ luyện tập hợp lý cho phụ nữ bị ĐTĐTK còn hạn chế. Hiệu quả của chế độ dinh dưỡng bước đầu được ghi nhận trong một số nghiên cứu chung về ĐTĐTK [13-16]. Bệnh viện Phụ sản Hà Nội là một trong những bệnh viện chuyên về sản phụ khoa tại Hà Nội với hàng trăm lượt bệnh nhân khám và điều trị mỗi ngày. Tầm soát và chẩn đoán ĐTĐTK đã đưa vào phác đồ khám chữa bệnh tại bệnh viện, trong đó, tư vấn dinh dưỡng là một trong những phương pháp can thiệp đầu tiên. Tuy nhiên, mức độ tác động và tỷ lệ kiểm soát glucose máu bằng cải thiện chế độ dinh dưỡng vẫn chưa được nghiên cứu cụ thể. Do đó, nghiên cứu: “Hiệu quả kiểm soát glucose máu bằng tư vấn dinh dưỡng cho phụ nữ đái tháo đường thai kỳ tại bệnh viện Phụ sản Hà Nội năm 2019” được tiến hành với các mục tiêu: 1. Xác định tỷ lệ kiểm soát glucose máu bằng tư vấn dinh dưỡng ở phụ nữ đái tháo đường thai kỳ. 2. Mô tả kết quả thai kỳ của những thai phụ đái tháo đường thai kỳ kiểm soát được glucose máu bằng tư vấn dinh dưỡng.