ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG ẢO GIÁC Ở BỆNH NHÂN SỬ DỤNG CHẤT DẠNG AMPHETAMIN ĐIỀU TRỊ NỘI TRÚ TẠI BỆNH VIỆN TÂM THẦN TRUNG ƯƠNG I

Abstract

Các chất dạng Amphetanim – ATS (Amphetamin type stimulants) được tổng hợp vào năm 1887. ATS được sử dụng trong lâm sàng để điều trị một số các bệnh trong lâm sàng như: viêm mũi, chứng ngủ rũ và bệnh Parkinson sau viêm não… vào những năm đầu 1930. Tuy nhiên, người ta đã nhận thấy ngoài tác dụng chữa bệnh ATS là một chất gây nghiện và loạn thần rất mạnh. Vào năm 1938, đã có những báo cáo về rối loạn tâm thần do ATS được đưa ra [1]. Tình hình nghiện ATS ngày càng phổ biến, đặc biệt vào các năm thập kỷ 60-70 Vào cuối những năm 1980. Tại các nước Anh, Úc và các nước Tây Âu việc sử dụng ATS luôn vượt quá sử dụng cocain. Đến giữa những năm 1990, việc sử dụng ATS tăng mạnh ở một số vùng của nước Mỹ, đặc biệt là California, các bang Tây Nam và Tây Bắc. Tại Nhật Bản, Sau chiến tranh thế giới lần thứ 2 một kết quả điều tra cho biết có nhiều người sử dụng và lệ thuộc ATS là sử dụng bằng tiêm tĩnh mạch. ATS lưu hành ở Việt Nam vào cuối năm 1990. Hiện nay đã có mặt ở khắp các thành phố trong toàn quốc. Năm 1999 trong khuôn khổ dự án B93 do UNDCP tài trợ Bộ Lao động – Thương binh xã hội đã tiến hành khảo sát 7905 người nghiện tại 7 tỉnh ở cả 3 miền Bắc, Trung Nam, có 1% nghiện ATS, năm (2001) là 1,5%, năm 2003 là 4% chủ yếu là các học sinh sinh viên từ 18-25 tuổi. Sử dụng ATS có xu hướng gia tăng ở Việt Nam, nguy hiểm hơn là tình trạng người bệnh có xu hướng chuyển từ sử dụng ma túy dòng Opiate sang dung ma túy dạng Amphetamine và kết hợp thêm với các loại chất kích thích khác [2],[3]. Rối loạn tâm thần do sử dụng chất dạng Amphetamin rất đa dạng, diễn biến nhanh từ một người bình thường sang trạng thái loạn thần với các hoang tưởng như: bị truy hại, bị theo dõi, ghen tuông…, các ảo giác rất sinh động trong đó: ảo giác thường là loại ảo thanh kế tiếp là ảo thị, các ảo giác này thường kết hợp với hoang tưởng xuất hiện trong khi người bệnh dùng liều cao say thuốc chi phối cảm xúc, hành vi người bệnh rất cao làm cho họ kích động mạnh. Loạn thần do sử dụng ATS thường có các hành vi bạo lực, đặc biệt là trong giai đoạn bị nhiễm độc, là yếu tố dẫn đến tình trạng gia tăng tội phạm hình sự, tăng nguy cơ tự sát hoặc tự gây thương tích.… và gia tăng tỉ lệ nhập viện. Theo thống kê của Batki Steven (2009) tại Hoa Kỳ có 9% bệnh nhân nhập viện vì có các rối loạn tâm thần liên quan sử dụng ATS [4]. Tại việt Nam, trong vài năm gần đây đã xảy ra liên tiếp nhiều vụ án thương tâm, gây xôn xao dư luận khi hung thủ gây án trong cơn cuồng loạn do “ngáo đá”, có thể kể đến như vụ nam thanh niên giết 4 người ở Long An đầu năm 2019, hay gần đây nhất là vụ một đối tượng nghiện ma túy đá giết 5 người ở Thái Nguyên vào tháng 12 năm 2019. Ngoài ra ATS còn tác động lên cơ thể bao gồm: các hệ tim mạch, thần kinh… làm biến đổi nặng nề cả về thể chất và tâm thần cho người bệnh, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến người sử dụng, gia đình và xã hội [5]. Trên thế giới đã có nhiều nghiên cứu về đặc điểm lâm sàng ảo giác và điều trị nhưng tại Việt nam và đặc biệt là bệnh viện Tâm Thần trung ương I các nghiên cứu này còn hạn chế vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Đặc điểm lâm sàng ảo giác ở bệnh nhân sử dụng chất dạng Amphetamin điều trị nội trú tại Bệnh viện Tâm thần Trung ương I” với mục tiêu: Mô tả đặc điểm lâm sàng của ảo giác ở bệnh nhân sử dụng chất dạng Amphetamine.