HIỆU QUẢ ĐIỀU TRỊ VIÊM DA DO DEMODEX BẰNG UỐNG IVERMECTIN KẾT HỢP BÔI METRONIDAZOL 1%

Abstract

Demodex là một loài ký sinh trùng (KST) chân khớp, ký sinh ở nang lông, tuyến bã của người.1,2 Chúng sử dụng chất bã làm nguồn thức ăn.1,3,4 Demodex tồn tại trên da người khỏe mạnh mà không có biểu hiện lâm sàng, tuy nhiên chúng có thể gây bệnh cơ hội khi tập trung với số lượng lớn trên vảy da, nang lông hoặc khi miễn dịch của cơ thể suy giảm.3,5,6,7 Viêm da do Demodex (VDDD) có thể gặp ở khắp nơi trên thế giới, bệnh chủ yếu gặp ở các nước nhiệt đới, tuy nhiên tỷ lệ bệnh khác nhau ở từng khu vực. Tại Việt Nam, theo thống kê của tác giả Đặng Thu Hương tại Viện Da liễu Việt Nam năm 2005, tỷ lệ viêm da do Demodex là 0,16%.8 Nghiên cứu của tác giả Bùi Thị Hồng Nhụy và cộng sự (2017) trên nữ giới từ 16 - 80 tuổi cho thấy tỷ lệ nhiễm Demodex là 56,2%, tỷ lệ viêm da do Demodex là 23,6%.9 Viêm da do Demodex thường gặp nhất ở mặt với các biểu hiện không đặc hiệu như đỏ da, vảy da, mụn mủ, sẩn đỏ, ngứa.2,10 Triệu chứng của viêm da do Demodex khá giống các triệu chứng của một số bệnh da như: viêm da tiếp xúc, viêm da dầu, trứng cá... dẫn đến có thể chẩn đoán nhầm hoặc bỏ sót chẩn đoán. Bệnh gồm nhiều hình thái lâm sàng khác nhau, nhưng hay gặp nhất là viêm nang lông vảy phấn.1,3 Viêm da do Demodex nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời sẽ dẫn đến bệnh dai dẳng, hay tái phát, gây ảnh hưởng đến tâm lý, thẩm mỹ và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân, ngoài ra có thể gặp một số biến chứng như: dễ nhiễm nấm, trứng cá đỏ.11,12 Bên cạnh đó, việc sử dụng thuốc bôi steroid tràn lan có thể làm tăng số lượng Demodex tại thương tổn và tăng khả năng gây bệnh.1,13 Việc điều trị đòi hỏi phải dùng các thuốc thích hợp diệt ký sinh trùng. Y văn ghi nhận có nhiều phương pháp điều trị viêm da do Demodex đã và đang được áp dụng thành công với hiệu quả khác nhau.14,15 Trong đó, phương pháp điều trị phổ biến hiện nay là metronidazol đường uống.16 Tuy nhiên hiệu quả điều trị thường thấp do kém tuân thủ điều trị, bên cạnh đó thuốc có thể gây một số tác dụng phụ như mệt mỏi, đau bụng, buồn nôn. Kem metronidazol bôi tại chỗ cũng cho thấy tác dụng rõ rệt. Tuy nhiên thuốc bôi tại chỗ đơn thuần thường hiệu quả không cao. Theo tác giả Đặng Thu Hương, tỷ lệ khỏi bệnh khi bôi metronidazol đơn thuần là 57,1%.8 Ivermectin (IVM) là một loại thuốc kháng ký sinh trùng tương đối an toàn và hiệu quả, đặc biệt có ưu điểm chỉ cần uống một liều duy nhất.17 Theo tác giả Lam NS và cộng sự (2018), ivermectin không chỉ làm giảm số lượng Demodex mà còn có tác dụng chống viêm, điều hòa miễn dịch.15 Nghiên cứu của Salem và cộng sự (2013) so sánh về hiệu quả điều trị Demodex giữa uống ivermectin đơn thuần và phối hợp với metronidazol cho thấy ivermectin có hiệu quả trong điều trị Demodex và khi dùng phối hợp với metronidazol có hiệu quả cao hơn: nhóm dùng ivermmectin đơn thuần 45% thuyên giảm hoàn toàn, trong khi nhóm dùng ivermectin phối hợp với metronidazol 71,6% thuyên giảm hoàn toàn.18 Qua tìm hiểu, chúng tôi chưa thấy có tài liệu nào đánh giá hiệu quả của thuốc ivermectin uống điều trị viêm da do Demodex ở Việt Nam. Nhằm góp phần thêm lựa chọn điều trị viêm da do Demodex, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: "Hiệu quả điều trị viêm da do Demodex bằng uống ivermectin kết hợp bôi metronidazol 1%" nhằm mục tiêu: 1. Mô tả đặc điểm lâm sàng, một số yếu tố liên quan đến bệnh viêm da do Demodex tại Bệnh viện Da liễu Trung Ương từ 7/2019 - 6/2020. 2. Đánh giá hiệu quả điều trị viêm da do Demodex thể viêm nang lông vảy phấn bằng uống ivermectin kết hợp bôi metronidazol 1%.