GIÁ TRỊ CỦA PHIM X-QUANG CHẨN ĐOÁN VỠ MÂM CHÀY THEO PHÂN LOẠI SCHATZKER ĐỐI CHIẾU VỚI CẮT LỚP VI TÍNH 64 DÃY

Abstract

Đất nước ta, tỷ lệ phương tiện giao thông là xe máy rất cao, mật độ giao thông không ngừng tăng và tai nạn giao thông cũng ngày càng nhiều. Chấn thương khớp gối, cẳng chân là một tổn thương rất thường gặp. Và theo thống kê, vỡ mâm chày chiếm khoảng 1% tất cả các loại gãy xương, 8% gãy xương ở người già. Vỡ mâm chày là một loại tổn thương phức tạp. Không chỉ ở tổn thương xương, mà nó còn ở tổn thương phạm khớp gây ảnh hưởng đến vận động. Ngoài ra, các tổn thương phối hợp như dây chằng, sụn chêm, mạch máu… cũng làm cho chấn thương thêm phần phức tạp 1 2. Chẩn đoán vỡ mâm chày không khó. Dựa trên lâm sàng kết hợp với chụp X-quang (XQ) thường quy có thể chẩn đoán xác định được vỡ mâm chày. Chúng ta cũng có thể dựa vào phim XQ để phân loại các loại vỡ mâm chày. Một số cách phân loại được phổ biến rộng rãi như: phân loại của Hohl (1967), của Schatzker (1979), của AO - ASIF (1991) … 3 4 Phân loại vỡ mâm chày của Schatzker là phân loại được các phẫu thuật viên thường dùng nhất hiện nay ở khu vực Bắc Mỹ 5 6. Vì nó đơn giản và dễ nhớ và nó phản ánh được mức độ lún xương, độ di lệch ổ gãy là ưu việt hơn so với các phân loại khác… Tuy nhiên phim XQ thường quy không thể đánh giá được hết các tổn thương phức tạp của vỡ mâm chày. Đường gãy, độ lún, vị trí lún hay độ rộng của đường vỡ nhiều khi khó đánh giá được trên phim XQ thường quy. 7 Chính vì những lý do trên mà các phương pháp chụp cắt lớp vi tính (CLVT) và cộng hưởng từ đã được sử dụng để cải thiện chẩn đoán các tổn thương chính xác hơn. Chụp CLVT cho ta những hình ảnh rõ ràng hơn về tổn thương xương và cả phần mềm, đặc biệt với kỹ thuật chụp có tiêm thuốc cản quang8. Mặt khác cộng hưởng từ lại cho ta những hình ảnh rõ ràng hơn trong chẩn đoán phần mềm, dây chằng, các sụn chêm. 9 Ngày nay, các máy chụp CLVT càng được nâng cao hơn về số lớp cắt, độ dày lớp cắt ngày càng mỏng và công nghệ tái tạo trên các mặt phẳng, tái tạo trên không gian 3 chiều giúp các bác sỹ có cái nhìn toàn cảnh hơn về tổn thương. Trên thế giới, sự kết hợp của chụp XQ và CLVT trong chẩn đoán vỡ mâm chày nói riêng và các chấn thương xương khớp nói chung đã được nhiều tác giả công bố 4,10–13. Đã có nghiên cứu chỉ ra rằng chụp CLVT đã cải thiện độ tin cậy của hệ thống phân loại vỡ mâm chày của OTA/AO, Schatzker và phân loại của Hohl. Nhìn chung, tất cả ba hệ thống phân loại đều cho thấy khả năng tái tạo và quan sát bên trong tốt hơn khi được phân loại bằng CLVT 4,10,11,12,14. Ở Việt nam cũng đã có những nghiên cứu về đặc điểm hình ảnh vỡ mâm chày trên phim XQ và CLVT, giá trị của chúng trong chẩn đoán và điều trị 15, nhưng các nghiên cứu thường tập trung vào các tổn thương phức tạp (Schatzker loại V, VI) chưa có nghiên cứu nào cụ thể và đầy đủ về các phân loại vỡ mâm chày. Vì vậy, chúng tôi đã quyết định làm nghiên cứu đề tài: “Giá trị của phim X-quang chẩn đoán vỡ mâm chày theo phân loại Schatzker đối chiếu với cắt lớp vi tính 64 dãy” Với hai mục tiêu: 1. Mô tả đặc điểm hình ảnh vỡ mâm chày trên phim X-quang, cắt lớp vi tính 64 dãy theo phân loại của Schatzker. 2. Giá trị của X-quang chẩn đoán vỡ mâm chày theo phân loại Schatzker đối chiếu với cắt lớp vi tính 64 dãy.