NGHIÊN CỨU TỔN THƯƠNG THẬN CẤP CHỨC NĂNG Ở BỆNH NHÂN XƠ GAN

Abstract

Xơ gan được xác định là một quá trình xơ hóa lan tỏa do sự hình thành các khối tăng sinh với cấu trúc bất thường 1. Phần lớn những bệnh nhân nhập viện vì xơ gan ở giai đoạn mất bù khi triệu chứng cơ năng và thực thể rõ ràng, có nguy cơ tử vong cao do các biến chứng của xơ gan. Tổn thương thận cấp là phổ biến trong bệnh lý gan nói chung và xơ gan nói riêng. Nó có thể là hậu quả của những thay đổi sinh lí bệnh nền tảng của xơ gan hoặc thứ cấp xảy ra không liên quan trước đó. Các nghiên cứu đều cho thấy sự xuất hiện của tổn thương thận là một tiên lượng xấu trong xơ gan 2. Tổn thương thận cấp là một trong số những biến chứng thường gặp trên bệnh nhân xơ gan mất bù. Trong các nghiên cứu đánh giá dự đoán sống còn trên bệnh nhân xơ gan, cùng với điểm số Child-Pugh và MELD, các dấu ấn về chức năng thận được xem là yếu tố tiên đoán tử vong mạnh mẽ trong xơ gan mất bù. Trước năm 2004 thuật ngữ ‘suy thận cấp’ thường được sử dụng để mô tả tình trạng suy giảm chức năng thận trong nhiều bệnh cảnh có biểu hiện lâm sàng khác nhau, từ tăng nhẹ creatinine huyết thanh đến suy thận vô niệu và chưa có định nghĩa thống nhất cho khái niệm này. Năm 2007, AKIN đưa ra định nghĩa “tổn thương thận cấp” (TTTC) gồm tổn thương thận và/hoặc suy giảm chức năng thận, được sử dụng như là một hội chứng với những mức độ nghiêm trọng khác nhau, diễn tiến qua nhiều giai đoạn, đặc trưng bởi giảm độ lọc cầu thận cấp. Hội chứng gan thận (HCGT) là một trong những tổn thương được ghi nhận và báo cáo nhiều nhất của xơ gan được coi là suy thận không có tổn thương cầu thận và ống thận - tình trạng suy thận chức năng xảy ra do cổ trướng, hậu quả của tăng áp lực tĩnh mạch cửa 3. HCGT tiên lượng tử vong rất cao đối với bệnh nhân xơ gan 2,3. Trên thực tế lâm sáng, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng tổn thương thận trong xơ gan bao gồm nhiều vấn đề rộng hơn HCGT rất nhiều. Vì vậy các nhà lâm sàng tiêu hóa trên thế giới đã đưa ra khái niệm “ tổn thương thận cấp trong xơ gan” (TTTC) với mong muốn phát hiện sớm các tổn thương về cấu trúc và chức năng của thận nhằm can thiệp sớm, hạn chế tiển triển thành HCGT, cải thiện tỷ lệ tử vong. TTTC trong xơ gan là thường gặp, trong nghiên cứu của Low 2015 có tới 19% bệnh nhân xơ gan nhập viện có TTTC 4. Nhiều tài liệu nghiên cứu đã chỉ ra rằng chỉ với những xét nghiệm thường quy, chi phí thấp như creatinin huyết thanh có thể phát hiện sớm tổn thương thận, chuẩn đoán và can thiệp ngay tức thì, thay đổi tiên lượng ở bệnh nhân xơ gan . Cần đánh giá khách quan tổn thương thận đang gặp phải ở một bệnh nhân xơ gan đặc biệt là tổn thương thận cấp giai đoạn 1 để có biện pháp khống chế yếu tố khởi phát và điều trị sớm tránh những biến cố tử vong không đáng có. TTTC có tác động xấu đến sống còn của bệnh nhân và liên quan đến tỷ lệ tử vong trong bệnh viện của bệnh nhân xơ gan do đó rất quan trọng ở bệnh nhân xơ gan nhập viện, nhưng hiện nay chưa được các thầy thuốc lâm sàng chuyên khoa gan mật ở Việt Nam quan tâm đầy đủ. Vì vậy câu hỏi đặt ra là tỷ lệ TTTC trên bệnh nhân xơ gan mất bù nhập viện là bao nhiêu và các yếu tố nguy cơ của TTTC trên bệnh nhân xơ gan mất bù là gì để lựa chọn trong sàng lọc chẩn đoán. Do vậy, chúng tôi thực hiện đề tài này với 2 mục tiêu:

1. Xác định tỉ lệ, phân loại giai đoạn TTTC theo KDIGO 2012 và đặc điểm lâm sàng của bệnh nhân xơ gan. 2. Nhận xét yếu tố nguy cơ thường gặp của TTTC trên bệnh nhân xơ gan.