NGHIÊN CỨU NỒNG ĐỘ ACID HYALURONIC VÀ PROCOLLAGEN TYPE III N-TERMINAL PEPTID HUYẾT THANH Ở BỆNH NHÂN BỆNH GAN MẠN TÍNH

Abstract

Bệnh gan mạn tính (BGMT) là quá trình bệnh đan xen sự phá hủy và tái tạo nhu mô gan với diễn biến trên 6 tháng. 1 BGMT là một vấn đề sức khỏe toàn cầu nghiêm trọng, ước tính khoảng 844 triệu người mắc trên toàn thế giới trong đó 2 triệu người tử vong mỗi năm. 2 Theo Hiệp hội Nghiên cứu Gan mật Châu Âu năm 2013, 4 nguyên nhân chính gây BGMT bao gồm virút viêm gan B, C, rượu và NAFLD. 3 Các BGMT dù nguyên nhân gì nếu không được điều trị đều dẫn đến xơ hóa gan (XHG), cuối cùng tiến triển đến xơ gan. Trước đây, XHG được cho là một quá trình không thể đảo ngược do các tế bào nhu mô gan bình thường được thay thế bởi các tổ chức mô giàu collagen; hiện nay, nhờ những tiến bộ trong hiểu biết về XHG mức độ phân tử cho phép mở ra hướng điều trị xơ hóa, 4 tiến trình XHG có khả năng ngừng hoặc hồi phục nếu được điều trị thích hợp. 5 Vì vậy, đánh giá mức độ XHG sớm và chính xác rất cần thiết trong chỉ định điều trị, theo dõi và tiên lượng BGMT, góp phần quan trọng nhằm giảm tỷ lệ tiến triển và tử vong. 6 Có nhiều phương pháp chẩn đoán XHG trong đó sinh thiết gan được coi là tiêu chuẩn vàng, tuy nhiên là một kĩ thuật xâm lấn có nhiều nguy cơ biến chứng. 7 Do vậy, việc sử dụng các xét nghiệm hay thủ thuật ít/không xâm lấn được ưu tiên hơn bao gồm các yếu tố lâm sàng, chẩn đoán hình ảnh, xét nghiệm máu đặc biệt là các chất đánh dấu XHG trong máu như acid hyaluronic, procollagen type III, α2-macroglobulin, haptoglobin, γ-globulin, apolipoprotein A1, TIMP-1, …đang là khuynh hướng được chú ý và nghiên cứu nhiều hiện nay. 8–11 Trong đó, HA và PIIIP NP, những cơ chất ngoại bào, đóng vai trò nổi bật như một dấu ấn trực tiếp trong chẩn đoán sớm XHG. Cho đến nay, chúng tôi tìm thấy tại Việt Nam, một nghiên cứu về vai trò của HA trong hỗ trợ chẩn đoán XHG và không có nghiên cứu nào về PIIIP NP, vì vậy, chúng tôi thực hiện nghiên cứu với hai mục tiêu sau: 1. Khảo sát nồng độ HA và PIIIP NP huyết thanh ở bệnh nhân bệnh gan mạn tính. 2. Tìm hiểu mối liên quan của nồng độ HA, PIIIP NP huyết thanh với một số đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng khác.